του Τάσου Μητσόπουλου

Οι προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ ήταν από τις πιο συναρπαστικές στην ιστορία. Όχι μόνο για την τελική έκβασή τους – την εκλογή του πρώτου αφροαμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα – αλλά και γιατί σε αυτές καταγράφηκαν ενδιαφέροντα ποιοτικά στοιχεία. Πρωτόγνωρος ενθουσιασμός στην προεκλογική περίοδο, μαζικές συγκεντρώσεις και ανεπανάληπτο πάθος. Και ασφαλώς δεν μπορεί κάποιος να αγνοήσει τις σημαντικές εγγραφές νέων ψηφοφόρων στους εκλογικούς καταλόγους και την αθρόα προσέλευση στις κάλπες που προσέγγισε το ασύλληπτο για τις ΗΠΑ ποσοστό του 70%. Αυτά μπορούν αναμφιβόλως να πιστωθούν στην σπάνια πολιτική «γοητεία» που άσκησε στο εκλογικό σώμα η χαρισματική φυσιογνωμία του Μπαράκ Ομπάμα. Του πολιτικού που για πρώτη φορά, μετά από πολλές δεκαετίες, επέτυχε να συνεγείρει την κοινή γνώμη της πατρίδας του και να κινητοποιήσει μεγάλες μάζες αδιάφορων μέχρι πρότινος πολιτών.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο των εκλογών είναι ότι αυτές δεν σημαδεύτηκαν από καταγγελίες για νοθεία ή παρατυπίες. Οι πρώην πρόεδροι Φορντ και Κάρτερ υπήρξαν συμπρόεδροι της Εθνικής Εκλογικής Επιτροπής και στο πόρισμα που συνυπέγραψαν πιστοποίησαν τον άψογο τρόπο διεξαγωγής των εκλογών. Ταυτοχρόνως όμως υπογράμμισαν πως οι ΗΠΑ διαθέτουν ένα από τα πλέον παρωχημένα συστήματα εγγραφής ψηφοφόρων και εξ αυτού του λόγου το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές ανάμεσα στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Στο πόρισμα αυτό οι δύο πρώην πρόεδροι εισηγούνται μεταξύ άλλων την αυτόματη εγγραφή όσων συμπληρώνουν το 18^ο έτος της ηλικίας τους στους εκλογικούς καταλόγους. Διάφορα συντηρητικά κατεστημένα των ΗΠΑ ανθίστανται στην ιδέα. Οι Ρεπουμπλικάνοι π.χ. γιατί πιστεύουν ότι το μέτρο θα ευνοήσει τους Δημοκρατικούς. Και διάφορες άλλες ομάδες πίεσης και lobbies γιατί αισθάνονται ότι με τον τρόπο αυτό διαρρηγνύονται οι πελατειακοί δεσμοί και οι σχέσεις εκπροσώπησης και διαμεσολάβησης που έχουν οικοδομήσει.

Οφείλω να παραδεχτώ ότι κάθε εκσυγχρονιστική αλλαγή είναι δύσπεπτη και προκαλεί στα αρχικά τουλάχιστον στάδια αντιδράσεις από τα πιο συντηρητικά – αντιδραστικά τμήματα κάθε κοινωνίας. Το τίμημα όμως της αδράνειας είναι ασυγκρίτως μεγαλύτερο από το όποιο άλλο κόστος, γιατί με μαθηματική ακρίβεια οδηγεί στην απαξίωση της πολιτικής, στην υπονόμευση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης στη Δημοκρατία. Και αν οι Αμερικανοί τολμούν να σχεδιάζουν την αυτόματη εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους, διερωτώμαι γιατί εμείς θα πρέπει ακόμη να διστάζουμε.

του  Τάσου Μητσόπουλου

Ο μισός πληθυσμός του πλανήτη ζει σήμερα σε αστικά κέντρα. Το 1/3 του πληθυσμού της Αφρικής ζει επίσης σε πόλεις. Όμως ο ρυθμός αύξησης του αστικού πληθυσμού στην αφρικανική ήπειρο είναι πολύ ταχύτερος από ότι στον υπόλοιπο κόσμο. Τα αστικά κέντρα αποτελούν αναντίλεκτα ατμομηχανές οικονομικής ανάπτυξης. Την ίδια όμως ώρα αντανακλούν τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Στις αφρικανικές μητροπόλεις συνυπάρχουν οι ουρανοξύστες και οι παραγκουπόλεις. Η χλιδή και η απόλυτη ένδεια. Μια συνεπώς από τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας είναι πώς θα δημιουργήσουμε, ιδιαίτερα στην ταλαιπωρημένη μαύρη ήπειρο, συνθήκες βιώσιμης και αρμονικής αστικής ανάπτυξης, που να διασφαλίζει μια αποδεκτή ποιότητα ζωής για όλους τους κατοίκους και όχι μόνο για τους προνομιούχους.

Το Ουαγκαντουγκού είναι πρωτεύουσα μιας από τις φτωχότερες χώρες στον πλανήτη – της Μπουρκίνα Φάσο – και ταυτόχρονα μια ραγδαία αναπτυσσόμενη μητρόπολη της Αφρικής. Οι διοικητικές δομές απουσιάζουν και η υποτυπώδης τοπική αυτοδιοίκηση αδυνατεί να αντιμετωπίσει πιεστικά προβλήματα όπως η καθαριότητα της πόλης. Τα σκουπίδια συσσωρεύονται στις άκρες των δρόμων, ενώ μόνο οι κεντρικές αρτηρίες που οδηγούν στα κρατικά κτίρια είναι ασφαλτοστρωμένες και καθαρίζονται περιοδικά. Η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων ζει μέσα στην ανέχεια, τη μιζέρια και τη βρωμιά, χωρίς πρόσβαση πολλές φορές στο πόσιμο νερό. Οι μεταδοτικές ασθένειες εξαπλώνονται με ανεξέλεγκτο ρυθμό. Σε αυτήν ακριβώς την πόλη έχουμε ένα έξοχο παράδειγμα αυτενέργειας, αυτοργάνωσης των ενεργών πολιτών και αυτοδιαχείρισης.

Οι γυναίκες της Ουγκαντουγκού πήραν το μέλλον το δικό τους και των παιδιών τους, στα χέρια τους. Χίλιες διακόσιες από αυτές συνασπίστηκαν σε μια οργάνωση η οποία ανέλαβε τον συστηματικό καθαρισμό της πόλης. Οπλισμένες με σκούπες και όλα τα υπόλοιπα χρειώδη, με ζήλο και χαμόγελο, αποφάσισαν να υποκαταστήσουν τις ανύπαρκτες δημόσιες δομές. Και έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές όχι μόνο στην ποιότητα ζωής μιας μέχρι πρότινος άθλιας από σκουπίδια πόλης, αλλά κυρίως στην κουλτούρα και τη νοοτροπία των συμπολιτών τους που αποκτούν πλέον συνείδηση της καθαριότητας και δεν ρυπαίνουν την πόλη τους.

Πρόσφατα η οργάνωση των γυναικών της Ουαγκαντουγκού βραβεύτηκε με το βραβείο «Σεΐχης Χαλίφα» το οποίο έχει καθιερωθεί από τον ΟΗΕ και φέρει τιμητικώς το όνομα του Πρωθυπουργού του Μπαχρέιν ο οποίος και το χορηγεί. Το βραβείο επιδίδεται κάθε δύο χρόνια σε οργανώσεις ή προσωπικότητες που διακρίνονται στο πεδίο της καλής διακυβέρνησης.

Οι γυναίκες της αφρικανικής αυτής πόλης αποτελούν ένα λαμπρό παράδειγμα κοινωνικής συνείδησης και ευαισθησίας. Τέτοια παραδείγματα ενεργών πολιτών σπανίζουν δυστυχώς στις μέρες μας. Και αναδεικνύονται σε κορυφαία πρότυπα συλλογικότητας σε μια εποχή άκρατου ατομισμού που ο καθείς ασχολείται μόνο με τα δικά του και εφόσον μάλιστα υπάρχει η προσδοκία της άμεσης ανταπόδοσης. Και όμως η πολύπαθη κατά τα άλλα Αφρική πρωτοπορεί και μας δείχνει το δρόμο του χρέους τώρα που περισσότερο από ποτέ οι κοινωνίες μας έχουν ανάγκη από ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες.

του Τάσου Μητσόπουλου

Η μετανάστευση αποτελεί ένα οικουμενικό, σύγχρονο πρόβλημα και άμεση συνέπεια της οριακής κατάστασης την οποία βιώνουν εκατοντάδες, χιλιάδες συνάνθρωποί μας στις κοινωνίες στις οποίες ζουν. Πολύχρονες εμφύλιες συρράξεις, αυταρχικά καθεστώτα, πολυαίμακτοι πόλεμοι, στέρηση ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, η ανέχεια, η φτώχεια και η εξαθλίωση και εσχάτως οι ραγδαίες κλιματικές αλλαγές, υποχρεώνουν πολλούς κατοίκους των χωρών του τρίτου κόσμου να αποδύονται σε μια σύγχρονη Οδύσσεια αναζήτησης καλύτερων όρων και συνθηκών διαβίωσης. Διακινδυνεύουν την ίδια την ύπαρξή τους σε μια απέλπιδα προσπάθεια να διασφαλίσουν αυτό που για μας είναι δεδομένο και αυτονόητο. Την φυσική επιβίωση. Στην Κύπρο του σήμερα το φαινόμενο της μετανάστευσης αποκτά ασφαλώς ιδιαίτερες διαστάσεις. Και είναι εύλογο ότι μαζί με τις διαμορφούμενες συγκυρίες σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, το πρόβλημα αυτό θα αποτελέσει, σε συνδυασμό με τις κλιματικές αλλαγές, ένα από τα κυρίαρχα ζητήματα που πρέπει να ενταχθούν κατά προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα της χώρα μας. Η Κύπρος, ευρισκόμενη στο νοτιοανατολικό σύνορο της ΕΕ, αποτελεί σημείο εισόδου ενός μεγάλου αριθμού νομίμων και παρανόμων μεταναστών. Σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης οι μετανάστες, ως φτηνό εργατικό δυναμικό, θεωρούνται περιζήτητοι καθώς συμβάλλουν καθοριστικά στην επίτευξη συνθηκών ευημερίας, στη μείωση του εργατικού κόστους και στη μεγιστοποίηση του παραγόμενου πλούτου.Είναι στην ουσία οι άνθρωποι εκείνοι που αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν εργασίες ανεπιθύμητες και στιγματισμένες από τους ντόπιους, που είναι συνώνυμες με την έννοια της κοινωνικής απαξίας. Και βεβαίως υπάρχουν και εκείνοι που ο νεοπλουτισμός της κυπριακής κοινωνίας του «φαίνεσθαι», της άμετρης επίδειξης και της υπερβολής τους έχει δυστυχώς μετατρέψει σε παρίες και σύγχρονους δούλους. Από την άλλη είναι αλήθεια πως η ανυπαρξία αποτελεσματικών θεσμικών οργάνων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, παρά τις προσπάθειες της ΕΕ, μεγιστοποιεί το υπάρχον πρόβλημα. Και δεν επιτρέπει την έγκαιρη και συντονισμένη παρέμβαση στην κατεύθυνση της πρόληψης και εξάλειψης των γενεσιουργών αιτίων της μετανάστευσης, στις χώρες προέλευσης. Ο Δημοκρατικός Συναγερμός με συνέπεια και ευθύνη, μακριά από ακρότητες και υπερβολές, έχει δημοσίως καταθέσει σειρά προτάσεων για την ολοκληρωμένη διαχείριση του φαινομένου της μετανάστευσης σε όλες του τις διαστάσεις. Διαστάσεις που περιλαμβάνουν ασφαλώς και τα ζητήματα των πολιτικών προσφύγων και της λαθρομετανάστευσης. Στοιχείο αναγκαίο της ολοκληρωμένης διαχείρισης είναι και η ύπαρξη μιας εθνικής στρατηγικής που στη βάση επιστημονικών στοιχείων θα λαμβάνει υπόψη τις άμεσες και μεσοπρόθεσμες ανάγκες της κυπριακής οικονομίας καθώς επίσης και τα όρια και τις αντοχές της κυπριακής κοινωνίας. Είναι ταυτοχρόνως σημαντικό την ίδια ώρα να τεθούν σε άμεση ισχύ πολιτικές και δράσεις, να εγκαθιδρυθούν κρατικές δομές – π.χ. παρατηρητήριο μετανάστευσης – και να δρομολογηθούν κοινωνικές διεργασίες, που θα στηρίξουν την πλήρη ένταξη και την ομαλή ενσωμάτωση των πληθυσμιακών αυτών ομάδων στην κοινωνία με τρόπο που να αποτρέπονται τα φαινόμενα γκετοποίησης, αποκλεισμού και περιθωριοποίησης που γεννούν φαινόμενα καχυποψίας, ξενοφοβίας και ρατσισμού. Για να κτίσουμε όλοι μαζί μια κοινωνία συνοχής και όχι μια κοινωνία συνενοχής.

του Τάσου Μητσόπουλου

Οι ΗΠΑ δαπανούν περισσότερο από το 20% του συνολικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) των επιμέρους πολιτειών στον ομοσπονδιακό τους προϋπολογισμό. Την ίδια ώρα οι δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ αντιπροσωπεύουν κάτι λιγότερο από το 1% του κοινοτικού ΑΕΠ. Η σύγκριση και μόνο αυτή δείχνει ότι η ΕΕ δεν είναι εκ των πραγμάτων ικανή να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ, σε όρους οικονομικούς και αναπτυξιακούς, όσο τουλάχιστον τα συλλογικά της σώματα αλλά και τα κράτη – μέλη δεν συνειδητοποιούν την αδήριτη ανάγκη αύξησης του ποσοστού του κοινοτικού ΑΕΠ που διατίθεται για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

Η συρρίκνωση του προϋπολογισμού σε συνδυασμό με τους πρόσφατους κύκλους διευρύνσεων, πλήττουν την αξιοπιστία της ΕΕ και περιορίζουν δραματικά τη δυνατότητά της να παρέμβει αποφασιστικά, με χρηματοδοτικά εργαλεία, ώστε να επιφέρει αναγκαίες αλλαγές τόσο στον ευρωπαϊκό χώρο, όσο και σε περιοχές του τρίτου κόσμου που το έχουν ιδιαίτερη ανάγκη.

Η Επιτροπή προβάλλει κατά καιρούς ως σημαντικό της επίτευγμα την ύπαρξη δημοσιονομικής πειθαρχίας στην σύνταξη και υλοποίηση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Η έννοια της πειθαρχίας είναι ασφαλώς σημαντική και ουδείς την αμφισβητεί. Όπου υπάρχουν σπατάλες θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αποφασιστικά. Μεγαλύτερες όμως σπατάλες εντοπίζονται στους εθνικούς προϋπολογισμούς και πολύ μικρότερες έως ανύπαρκτες σε έναν ούτως ή άλλως μικροσκοπικό, υποτυπώδη και συρρικνωμένο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Έναν προϋπολογισμό ο οποίος δεν μπορεί να υπηρετήσει με επάρκεια τον φιλόδοξο στόχο της πολιτικής ολοκλήρωσης, της σμίκρυνσης των οικονομικών και περιφερειακών ανισοτήτων, της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.

Οφείλει συνεπώς η ΕΕ ως συλλογική οντότητα αλλά και καθένα από τα 27 κράτη – μέλη ξεχωριστά, να κατανοήσουν την σημασία της μεγέθυνσης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Όσο ο προϋπολογισμός παραμένει καθηλωμένος και καχεκτικός τόσο η ΕΕ θα φαντάζει στα μάτια των Ευρωπαίων και μη, σαν ένας γίγαντας με πήλινα πόδια.

του Τάσου Μητσόπουλου

Η υπό εξέλιξη διεθνής κρίση, με την παταγώδη πτώση των αγορών, πέραν από τις αδυναμίες ενός συστήματος που έχει ανάγκη από διορθωτικές παρεμβάσεις και ενός κράτους που καταφανώς δεν ανταποκρίνεται με επάρκεια και αξιοπιστία στον εποπτικό του ρόλο, ανέδειξε μια πρωτοφανή πολιτική παρεμβατικότητα από την ΕΕ. Στο πρόσωπο του Γάλλου Προέδρου Σαρκοζί η διεθνής κοινότητα βρήκε όχι απλώς τον προεδρεύοντα της ΕΕ αλλά έναν ηγέτη ο οποίος υπερβαίνοντας τα θεσμικά ελλείμματα του ευρωπαϊκού συστήματος, έδρασε με τόλμη και πρωτοβουλία όπως επιτάσσουν εξάλλου οι σύνθετες συνθήκες.

Η πρωτόγνωρη αυτή κινητικότητα ανέδειξε την πολιτική διάσταση της Ευρώπης. Και τον καίριο και πρωταγωνιστικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει σε μια περίοδο γενικευμένης ανασφάλειας.

Κάποιοι εγχώριοι αναλυτές της μαρξιστικής οικονομίας έσπευσαν - ευτυχώς εξίσου γρήγορα φρόντισαν να τα μαζέψουν - να ισχυριστούν ότι η Κύπρος εκτός της ευρωζώνης θα τα κατάφερνε καλύτερα. Αγνοώντας ακριβώς ότι μέσα στη δίνη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία συμπαρέσυρε οικονομίες ανατολής και δύσης, η ΕΕ αποτέλεσε και αποτελεί με τις δυναμικές πολιτικές της παρεμβάσεις, πυλώνα αξιοπιστίας και ευθύνης.

Δεν είναι εξάλλου διόλου τυχαίο ότι χώρες οι οποίες βρίσκονται εκτός της ευρωζώνης νιώθουν τώρα πιο έντονη την ανάγκη να συντονίσουν τους ρυθμούς τους με τους ρυθμούς της ευρωζώνης. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται η Σουηδία και η Δανία αλλά και η Νορβηγία η οποία δεν είναι καν μέλος της ΕΕ. Και τέλος η Ισλανδία η οποία επλήγη καίρια από την κρίση κηρύσσοντας εθνική χρεοκοπία, προωθεί εσπευσμένως νομοθεσία για ένταξή της στην ΕΕ.

Μισό αιώνα μετά την γέννηση της «οικονομικής» Ευρώπης, που υπήρξε προϊόν του μεγάλου πολέμου, βλέπουμε σήμερα μέσα από την κατήφεια που προκαλεί ο σκληρός και αδυσώπητος οικονομικός ανταγωνισμός να γεννιέται η πολιτική Ευρώπη. Μια Ευρώπη που εξοπλισμένη με θεσμική επάρκεια, μπορεί να ασκήσει έναν εξισορροπητικό ρόλο διεθνώς ως δύναμη σταθερότητας, αξιοπιστίας και σιγουριάς.