του Τάσου Μητσόπουλου
Οι επιδόσεις της χώρας μας στην έρευνα και την καινοτομία είναι χαμηλές με αποτέλεσμα η Κύπρος να καταλαμβάνει την τελευταία θέση στις σχετικές μελέτες επιδόσεων στην Ευρώπη. Επίσης αποκαρδιωτική είναι η εικόνα που παρουσιάζει η χώρα μας σε ότι αφορά την ευρυζωνική διείσδυση, τη δια βίου μάθηση, τις δαπάνες των επιχειρήσεων για έρευνα και τα επιχειρηματικά κεφάλαια υψηλού κινδύνου (venture capital).
Και όλα αυτά την ώρα που η «τεχνολογική καινοτομία», η καινοτομία δηλαδή που προκύπτει από ερευνητική και τεχνολογική δραστηριότητα, εξακολουθεί να αποτελεί τον κύριο αναπτυξιακό μοχλό, το βασικό συστατικό της οικονομίας της γνώσης και την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στις τεχνολογικά προηγμένες και μη χώρες.
Η εικόνα αυτή αντανακλά ένα ερευνητικό σύστημα παγιδευμένο σε σημαντικές και χρόνιες διαρθρωτικές αδυναμίες, με υψηλό βαθμό εσωστρέφειας και αδυναμία σύνδεσης με την οικονομία και την κοινωνία. Η κρατική χρηματοδότηση της έρευνας είναι απογοητευτική και κυμαίνεται μόλις στο 0,4% του συνόλου των κρατικών χρηματοδοτήσεων γεγονός που κυριολεκτικά οδηγεί τον συγκεκριμένο τομέα στην ασφυξία και τον καταδικάζει σε συνθήκες πλήρους εξαφάνισης. Και τούτο παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των ερευνητικών μας ιδρυμάτων που συγκεντρώνουν διεθνώς επαίνους και εγκώμια. Την ίδια ώρα το ανθρώπινο ερευνητικό δυναμικό της χώρας μας φέρνει αισιόδοξα μηνύματα τόσο με τη συνεχή αριθμητική του αύξηση, όσο και με την υψηλή του ποιότητα.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η κυπριακή πολιτεία πρέπει να επιδιώξει μέσα από μια ολοκληρωμένη στρατηγική, τη διαμόρφωση ενός μείγματος πολιτικών και δράσεων για την έρευνα και την καινοτομία, που θα ισχυροποιεί τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Θα εκμεταλλεύεται τις νέες ευκαιρίες και θα εναρμονίζει την πατρίδα μας με τους φιλόδοξους στόχους της Στρατηγικής της Λισαβόνας για τη δημιουργία της κοινωνίας και της οικονομίας της γνώσης ως τη μοναδική επιλογή προς την πραγματική, αειφόρο ανάπτυξη.
Παραμονές της ψήφισης του νέου προϋπολογισμού για το 2010, η Κύπρος χρειάζεται επειγόντως αναμόρφωση και εκσυγχρονισμό του θεσμικού της πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία. Χρειάζεται την προώθηση νομοθεσίας αλλά και διοικητικών μέτρων που να διασφαλίζουν τον συντονισμό, τον σχεδιασμό της πολιτικής, την ορθολογική διαχείριση και τον έλεγχο της χρηματοδότησης της έρευνας και της καινοτομίας. Μα πάνω απ’ όλα χρειάζεται το όραμα, την τόλμη και την πολιτική βούληση για γενναία αύξηση της χρηματοδότησης ενός τομέα που μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά για την Κύπρο. Που μπορεί να βγάλει την πατρίδα μας από την υστέρηση και να τη θέσει στην πρωτοπορία των χωρών που ανιχνεύουν το βιώσιμο μέλλον του πλανήτη μας.
Χρειάζεται τέλος μεγαλύτερη εξωστρέφεια του ερευνητικού μας συστήματος, με επιθετικότερη συμμετοχή στον ευρωπαϊκό χώρο έρευνας και καινοτομίας και στις συναφείς διεθνείς πρωτοβουλίες. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η ευρωπαϊκή και διεθνής δικτύωση με την συμμετοχή σε κοινές ερευνητικές δραστηριότητες και υποδομές με απώτερο πάντοτε στόχο να αναδείξουμε την στρατηγική μας θέση ως συνδέσμου ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις γειτονικές μας χώρες της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
