Κυρία Πρόεδρε της Βουλής,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι
Σήμερα βρισκόμαστε ενώπιον μιας από τις πιο σημαντικές θεσμικές υποχρεώσεις μας ως Βουλή των Αντιπροσώπων: την εξέταση και ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2025.
Πρόκειται για μια διαδικασία που ξεπερνά τα όρια της διαχείρισης αριθμών. Ο προϋπολογισμός είναι, στην ουσία του, ο καθρέφτης των προτεραιοτήτων μας, και της δέσμευσής μας απέναντι στους πολίτες.
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητες και προκλήσεις, οφείλουμε να είμαστε προνοητικοί αλλά και ρεαλιστές.
Η παγκόσμια οικονομία συνεχίζει να αντιμετωπίζει πιέσεις από πολέμους, γεωπολιτικές εντάσεις, την ενεργειακή κρίση, και την αβεβαιότητα στις αγορές.
Στην Κύπρο, οι επιπτώσεις της διεθνούς συγκυρίας προστίθενται σε χρόνιες προκλήσεις, όπως η ακρίβεια, η στεγαστική κρίση, και οι διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας μας. Όλα αυτά απαιτούν υπεύθυνο σχεδιασμό και στοχευμένες πολιτικές.
Στην περσινή μου ομιλία, αναφέρθηκα σε 3 σημαντικές προτεραιότητες.
Πρώτον, η διασφάλιση μιας σταθερής οικονομίας, ώστε να συνεχίσουμε να έχουμε και την εμπιστοσύνη των αγορών και πάνω από όλα την ευημερία των πολιτών.
Δεύτερον, η δημοσιονομική πειθαρχία. Δεν πειραματιζόμαστε, δεν θέλουμε να επαναληφθούν καταστροφικές πολιτικές που στο παρελθόν εκτροχίασαν τα δημόσια οικονομικά.
Τρίτον, να επικεντρωθούμε στην ανάπτυξη. Μόνο η ανάπτυξη μπορεί να μας δώσει τους αναγκαίους πόρους για να ασκήσουμε την κοινωνική πολιτική που χρειάζεται ο τόπος και οι πολίτες, να ανοίξουμε νέες θέσεις εργασίας, να δημιουργήσουμε καλύτερες υποδομές.
Ο προϋπολογισμός που συζητάμε σήμερα δεν πρέπει να είναι μόνο ένα εργαλείο διαχείρισης πόρων, αλλά ένα όραμα για το μέλλον. Καλούμαστε να αξιολογήσουμε τον προϋπολογισμό υπό το πρίσμα αυτών των προκλήσεων, με στόχο να:
- Διατηρήσουμε την Οικονομική σταθερότητα και βιώσιμη ανάπτυξη:
Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η κυπριακή οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρυθμούς που στηρίζουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ταυτόχρονα, η ανάπτυξη πρέπει να είναι βιώσιμη, ενσωματώνοντας τη μετάβαση σε ένα πράσινο, ψηφιακό, και ανθεκτικό μοντέλο. - Ενισχύσουμε την Κοινωνική δικαιοσύνη και στήριξη των ευάλωτων ομάδων:
Ο προϋπολογισμός οφείλει να απαντά στις ανησυχίες των πολιτών που δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στο κόστος ζωής. Οι πολιτικές μας πρέπει να επικεντρωθούν στη μείωση της ακρίβειας, στην προσιτή στέγαση, και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλες τις κοινωνικές ομάδες. Δεν μπορούμε να αφήσουμε κανέναν πίσω. - Προωθήσουμε Διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις:
Είναι ξεκάθαρο ότι απαιτούνται τολμηρές μεταρρυθμίσεις για να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες του συστήματος. Τομείς όπως η δημόσια υγεία, η παιδεία, η δικαιοσύνη, και η αγορά εργασίας χρειάζονται στοχευμένες αλλαγές για να γίνουν πιο αποδοτικοί και πιο δίκαιοι. - Απαντήσουμε με πράξεις στην ακρίβεια και τη στεγαστική κρίση, που επηρεάζουν καθημερινά χιλιάδες οικογένειες.
Αξιότιμοι συνάδελφοι, ο προϋπολογισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μια άσκηση ρουτίνας. Είναι το βασικό εργαλείο που έχουμε στα χέρια μας για να προχωρήσουμε μπροστά ως κοινωνία και ως κράτος. Δεν είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο την κυβέρνηση ή την αντιπολίτευση. Είναι μια συλλογική ευθύνη που αφορά όλους εμάς, και κυρίως τους πολίτες που εκπροσωπούμε.
Οι πρόσφατες αξιολογήσεις των διεθνών οίκων, όπως οι Fitch, Moody’s και S&P είναι θετικές και διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο για την κυπριακή οικονομία. Βοηθούν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης, ενισχύουν τη φερεγγυότητα της χώρας και διευκολύνουν την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Ωστόσο, η θετική αυτή εικόνα σε επίπεδο μακροοικονομίας δεν έχει ακόμη μετουσιωθεί σε βελτίωση των οικονομικών συνθηκών για τα κυπριακά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Οι καθημερινές προκλήσεις είναι έντονες και πιεστικές. Τα ενοίκια έχουν σημειώσει σημαντική αύξηση, ειδικά σε αστικές περιοχές, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό των οικογενειών. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζουν τις αυξητικές τους τάσεις επηρεάζοντας το κόστος ζωής. Παράλληλα, τα δανειστικά επιτόκια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, επιβαρύνοντας δανειολήπτες με στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, ενώ τα καταθετικά επιτόκια παραμένουν χαμηλά, περιορίζοντας τα οφέλη για αποταμιευτές.
Την ίδια στιγμή, οι μισθοί, στον ιδιωτικό τομέα, δεν έχουν αυξηθεί όσο θα έπρεπε, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Η κατάσταση αυτή απαιτεί πιο στοχευμένες κυβερνητικές παρεμβάσεις ώστε τα θετικά αποτελέσματα της αξιολόγησης να μεταφερθούν και στην πραγματική οικονομία, προσφέροντας ουσιαστική στήριξη στα νοικοκυριά και ενισχύοντας το βιοτικό τους επίπεδο.
Οι τράπεζες μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη στήριξη των νοικοκυριών και επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν πιέσεις λόγω ακρίβειας και οικονομικής αστάθειας. Τα πιο κάτω μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα δεν εξαντλώνται εδω και η εφαρμογή τους θα πρέπει να λάβει υπόψη τις τοπικές ιδιαιτερότητες:
- Δημιουργία προγραμμάτων χαμηλότερων επιτοκίων για
κοινωνικά ευάλωτες ομάδες
- Εφαρμογή μηδενικών ή μειωμένων χρεώσεων
- Δημιουργία ειδικών ταμείων για την ενίσχυση πολιτών που
αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη διαβίωσης
4.Υποστήριξη Μικρών Επιχειρήσεων δημιουργώντας προγράμματα
χαμηλότοκων δανείων
- Αποταμιευτικά Κίνητρα: Λογαριασμοί με υψηλότερες αποδόσεις
για πολίτες που αποταμιεύουν, στηρίζοντας μακροπρόθεσμη
οικονομική σταθερότητα.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Ως η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη του τόπου, έχουμε την ευθύνη να παρακολουθούμε την πορεία της κυβέρνησης με αυστηρότητα, ώστε να εξασφαλίσουμε τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας μας.
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός δεν διστάζει να ασκεί κριτική όπου απαιτείται.
Έχουμε χρέος να προστατεύσουμε όσα με κόπο και θυσίες πετύχαμε τα προηγούμενα χρόνια.
Η κριτική μας επικεντρώνεται κυρίως στην ανάγκη να επιδεικνύεται η μέγιστη δυνατή προσοχή στη στήριξη των πολιτών, ιδιαίτερα όταν δημιουργούνται άμεσες ανάγκες λόγω των πιέσεων της ακρίβειας.
Απαιτούμε περισσότερη αποτελεσματικότητα και γρηγορότερα αντανακλαστικά από την κυβέρνηση σε μέτρα που είναι απολύτως απαραίτητα για την ανακούφιση της κοινωνίας.
Με ιδιαίτερη έμφαση στις ευάλωτες ομάδες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Η λήψη στοχευμένων μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας και του πληθωρισμού είναι επιτακτική.
Ταυτόχρονα, ζητούμε την εφαρμογή πρόσθετων πολιτικών που θα αμβλύνουν το μεγάλο στεγαστικό πρόβλημα και θα προσφέρουν ουσιαστική προοπτική στα νεαρά ζευγάρια για απόκτηση στέγης.
Μας προβληματίζει η δέσμευση πολύτιμων πόρων του κράτους, όπως οι οριζόντιες μισθολογικές αυξήσεις ή οι γενικές και ανούσιες φοροελαφρύνσεις, που έχουν ελάχιστο έως μηδενικό πρακτικό όφελος για τους πολίτες.
Τέτοιες πολιτικές, πέρα από το ότι δεν ελαφρύνουν τα νοικοκυριά δημιουργούν πληθωριστικές τάσεις και επιβαρύνουν το κράτος με μεγάλα οικονομικά κόστη, αποδυναμώνοντας την ικανότητα του να ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Η στρατηγική του κράτους πρέπει να επικεντρώνεται σε στοχευμένες παρεμβάσεις που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή και παρέχουν απτά οφέλη στους πολίτες, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια ισχυρή και ισορροπημένη οικονομία.
Κυρίες και κύριοι,
Η κοινωνία μας αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις που απαιτούν μακροπρόθεσμη στρατηγική και καλά μελετημένα μέτρα.
Μεταξύ αυτών, αναδεικνύεται επιτακτικά η ανάγκη να εκπονηθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και της δημογραφικής γήρανσης. Καλοδεχούμενα τα μέτρα της Κυβέρνησης αλλά δεν είναι αρκετά.
Πρόκειται για ένα ζήτημα βαθιά κοινωνικό, που επηρεάζει πολλαπλές πτυχές της ζωής των Κυπρίων.
Η στήριξη της κυπριακής οικογένειας απαιτεί στοχευμένα μέτρα και κοινωνικές δομές που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες.
Το δημογραφικό πρόβλημα της Κύπρου αποτελεί ζήτημα εθνικής επιβίωσης. Το ποσοστό γεννήσεων στην Κύπρο παραμένει σε ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα, με μόλις 1,39 γεννήσεις ανά γυναίκα, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 1,53.
Η δημογραφική γήρανση είναι ήδη εμφανής.
Το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών ανέρχεται στο 16,7%, ενώ ο πληθυσμός κάτω των 15 ετών μειώθηκε στο 15,9%.
Με βάση μελέτη της στατιστικής υπηρεσίας για το έτος 2022 είχαμε συνολικά 10.197 γεννήσεις, από τις οποίες οι 4.837 ήταν για το πρώτο παιδί, 3.653 για το δεύτερο παιδί, 1.200 για το τρίτο και 444 για το τέταρτο παιδί και πάνω.
Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι ο πληθυσμός της Κύπρου δεν αναπληρώνεται, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την κοινωνική συνοχή.
Προτείνω :
- Την αύξηση των οικονομικών κινήτρων με την αναπροσαρμογή των κριτηρίων και σημαντική αύξηση των επιδομάτων μητρότητας και πατρότητας, καθώς και η αύξηση του καθιερωμένου εφάπαξ βοηθήματος για κάθε γέννηση.
Συγκεκριμένα, προτείνω το ύψος του βοηθήματος να καθοριστεί ως εξής: 2.000 ευρώ για το πρώτο παιδί, 10.00 ευρώ για το δεύτερο παιδί και 15.000 ευρώ από το τρίτο παιδί και πάνω.
Τα ποσά αυτά, πολλαπλάσια των υφιστάμενων, θα ενισχύσουν σημαντικά τη στήριξη των οικογενειών και θα αποτελέσουν ένα ουσιαστικό κίνητρο και βήμα για την αντιστροφή της υπογεννητικότητας.
Σύμφωνα με τα δεδομένα της Στατιστικής Υπηρεσίας από προηγούμενα έτη, το εκτιμώμενο κόστος για την εφαρμογή αυτού του μέτρου ανέρχεται περίπου στα 70 εκατομμύρια ευρώ.
Πρόκειται για μια δαπάνη που, αν και σημαντική, κρίνεται απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της οικονομικής σταθερότητας.
Προτείνουμε επίσης:
- Επέκταση της άδειας μητρότητας τις 26 βδομάδες
- Την αναβάθμιση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου, ώστε να στηριχθούν οι εργαζόμενοι γονείς.
- Την ενίσχυση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες παιδικής φροντίδας, με μείωση του κόστους και αύξηση της διαθεσιμότητας.
- Επένδυση στην δημόσια στέγαση και των απαραίτητων υποδομών, όπως σύγχρονα σχολεία και ασφαλείς παιδικές χαρές,
- Φορολογικά κίνητρα για πολύτεκνες οικογένειες, όπως την μεταρρύθμιση του αφορολόγητου εισοδήματος.
- Να μετατρέψουμε τις υπηρεσίες του κράτους σε υπηρεσίες φιλικές προς την οικογένεια.
Συγκριτικά με την ΕΕ, η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τη υψηλότερη υπογεννητικότητα, ξεπερνώντας μόνο ορισμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία.
Πρέπει να τονιστεί πως ένας διαρκώς χαμηλός ρυθμός γεννήσεων ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τη μελλοντική ανάπτυξη και ευημερία της κοινωνίας μας.
Κυρία Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Σε λίγες ημέρες αποχαιρετούμε το 2024 και το Κυπριακό παραμένει η μεγαλύτερη μας πρόκληση η μεγάλη μας πληγή.
Φέτος, συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και την παράνομη κατοχή πέραν του 36% της πατρίδας μας.
Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε αυτή την κατάσταση ως φυσιολογική!
Το στάτους κβο δεν είναι βιώσιμο για τον τόπο μας.
Η Ευρωπαική Ένωση έχει ξεκάθαρο συμφέρον να τερματίσει την ανωμαλία που επικρατεί στην Κύπρο, καθώς είναι ο προθάλαμος για την διαμόρφωση μιας θετικής ατζέντας στις σχέσεις της με την Τουρκία, διασφαλίζοντας παράλληλα τη σταθερότητα και την ευημερία στην περιοχή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε ένα περιβάλλον έντονων γεωπολιτικών εντάσεων, η διεθνής κοινότητα στρέφει την προσοχή της και εστιάζει ενεργά στο ζήτημα του Κυπριακού.
Η συνάντηση τον περασμένο Οκτώβριο στη Νέα Υόρκη μετά από την πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, καθώς και η προοπτική διοργάνωσης μιας πενταμερούς διάσκεψης στο προσεχές διάστημα, συνιστούν ελπιδοφόρες εξελίξεις.
Η διεθνής στήριξη είναι εμφανής, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπογραμμίζουν την ανάγκη για άρση του αδιεξόδου.
Ως κράτος, οφείλουμε να διατηρήσουμε σταθερό και ακλόνητο τον Δυτικό και Ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό, ο οποίος αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα για τη διασφάλιση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της προοπτικής του τόπου μας.
Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή.
Η ευκαιρία που δημιουργείται δεν πρέπει να χαθεί.
Αναγνωρίζουμε ότι η προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού δεν είναι εύκολη, λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις και την σκληρή στάση που εκφράζει δημόσια η Τουρκία και ο Ερσίν Τατάρ.
Υπενθυμίζω σε όλους μας ότι η περαιτέρω αναστολή των συνομιλιών, μόνο την κατοχική δύναμη βολεύει, που προωθεί την ενσωμάτωση των κατεχομένων και την ντε φάκτο διχοτόμηση.
Στο κρίσιμο αυτό σημείο, στηρίζουμε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ώστε να προχωρήσει με τους απαραίτητους χειρισμούς που θα οδηγήσουν στην άρση του αδιεξόδου.
Η επανεκκίνηση των συνομιλιών θα κινητοποιήσει τη διεθνή κοινότητα για να υποστηρίξει την Κύπρο στην επίτευξη μιας συμφωνημένης και βιώσιμης λύσης.
Μιας λύσης που θα στηρίζεται στην Ομοσπονδία, τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και στις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οφείλουμε να εργαστούμε με υπευθυνότητα σε αυτή τη νέα διαδικασία συνομιλιών που επιδιώκουμε να ξεκινήσει, στηρίζοντας ενεργά την πρωτοβουλία που αναλαμβάνεται.
Σε αυτή μας την προσπάθεια, η συνεργασία και η συμπόρευση με την Ελλάδα, τον πιο αξιόπιστο σύμμαχό μας στον αγώνα για την απαλλαγή από την κατοχή, είναι ζωτικής σημασίας.
Αξιότιμη κυρία Πρόεδρε,
Αξιότιμοι συνάδελφοι,
Θέλω να σημειώσω ότι ως Δημοκρατικό Συναγερμός, πρέπει και θα συνεχίζουμε να ενεργούμε με συνέπεια, σοβαρότητα και υπευθυνότητα.
Δεν ενστερνιζόμαστε τον λαϊκισμό, την στείρα κριτική και τις τοξικές τοποθετήσεις.
Κάθε μας κριτική πρέπει να είναι παραγωγική και να συνοδεύεται από συγκεκριμένες, στοχευμένες και εφαρμόσιμες προτάσεις, που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας.
Η προσέγγιση μας παραμένει εποικοδομητική, καθώς γνωρίζουμε ότι η οικονομία δεν προσφέρεται για τυφλές αντιπαραθέσεις ή άγονες συγκρούσεις.
Είναι η βάση της ευημερίας του τόπου μας, το θεμέλιο της προόδου του κράτους και της κοινωνίας.
Για εμάς, η διασφάλιση της οικονομικής σταθερότητας και της προόδου της χώρας αποτελεί τη μεγαλύτερη προτεραιότητα.
Πιστεύουμε ότι με αυτή την ισορροπημένη προσέγγιση συμβάλλουμε ουσιαστικά στον τόπο μας. Είμαστε πιο χρήσιμοι όταν λειτουργούμε υπεύθυνα, ενισχύοντας τους θεσμούς και πιέζοντας για βελτιώσεις όπου απαιτείται.
Με αυτό το πνεύμα, θα υπερψηφίσουμε τους προϋπολογισμούς.
Το 2025 αποτελεί ένα έτος με μεγάλες προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες. Πρέπει να προετοιμαστούμε ώστε να αναλάβουμε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί, τόσο για τη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας όσο και για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων που θα μας φέρουν πιο κοντά στην οριστική επίλυση του Κυπριακού.
Κλείνοντας, εύχομαι το νέο έτος να είναι χρονιά λύτρωσης για την πατρίδα μας.
Εύχομαι να ζήσουμε σε μια ελεύθερη και ενωμένη Κύπρο.
Σε κάθε έναν και κάθε μία από εσάς, εύχομαι Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το νέο έτος.
Σας ευχαριστώ.
