Η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε πρωτοφανή οικονομικά αδιέξοδα. Το τίμημα της δεινής αυτής θέσης το καταβάλλουν καθημερινά οι άνθρωποι που χάνουν τις δουλειές τους, οι επιχειρήσεις που κλείνουν η μία μετά την άλλη, οι νέοι που δεν έχουν προοπτική για σταδιοδρομία. Τι συμβαίνει και μέσα σε λίγα χρόνια η Κύπρος βρέθηκε σε τόσο άσχημη θέση;
Κατά την άποψή μου, η βαθύτερη αιτία των προβλημάτων, η ρίζα του κακού, είναι ο λαϊκισμός και η υποταγή της πολιτικής ζωής σε ανορθόδοξες μικροκομματικές και συντεχνιακές σκοπιμότητες. Παραθέτω ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των πρακτικών:
Πρώτο: Η αντίληψη ότι κάτι είναι «δωρεάν δικαίωμα». Το κράτος έχει κάνει και συνεχίζει να κάνει επενδύσεις δισεκατομμυρίων από τις τσέπες των φορολογουμένων, χωρίς να ελέγχει αποτελεσματικά, να αξιολογεί και να διορθώνει στρεβλώσεις στο σύστημα. Σήμερα ξεχωρίζουν ως ιδιαίτερα αντιπαραγωγικές οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας, οι υπηρεσίες κοινωνικής ευημερίας, οι δημόσιες συγκοινωνίες, το δημόσιο σχολείο και τα πανεπιστήμια, αν συγκρίνει κανείς το τελικό αποτέλεσμα με την τεράστια επένδυση του κράτους. Σημαίνει αυτό κατάργηση της δημόσιας δραστηριότητας σε αυτούς τους τομείς; Προφανώς όχι! Σημαίνει όμως, τέλος στο χαΐδεμα των αυτιών και στην αντίληψη του «δωρεάν», του ανεξέλεγκτου και του οικονομικά ασύμφορου.
Δεύτερον: Η δημόσια υπηρεσία έχει ταυτιστεί με πρακτικές συστηματικού ρουσφετιού, τόσο στις προσλήψεις, όσο και στην ανέλιξη των στελεχών της. Η απουσία αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης ευνόησε κατά κόρον, όχι τους ικανούς και μεθοδικούς, αλλά τους πιο μέτριους. Μετρά μόνο το «μέσον» και ο χρόνος υπηρεσίας, κριτήρια που ισοπεδώνουν τη δημόσια υπηρεσία. Η δημιουργία επιπρόσθετων διαδικασιών για να εργοδοτηθούν περισσότεροι ημέτεροι, μόνιμοι, έκτακτοι και ωρομίσθιοι, πέραν της ταλαιπωρίας του πολίτη, οδήγησε το κράτος σε αδυναμία να ικανοποιεί τους εν ενεργεία δημόσιους υπαλλήλους και να επιβραβεύει τους άριστους.
Τρίτον: Το κράτος την τελευταία 20ετία έχει διογκωθεί. Ο κύκλος των δραστηριοτήτων του επεκτάθηκε από το λογικό 30% περίπου στο σχεδόν 50%. Η επέκταση αυτή το κατέστησε εξαιρετικά δυσκίνητο, αντιπαραγωγικό και γραφειοκρατικό. Αφαίρεσε από τον ιδιωτικό τομέα τον δικό του χώρο δραστηριοποίησης. Το δημόσιο διακρίνεται επίσης από αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, με αποτέλεσμα τη διαρκή μετάθεση ευθυνών του ενός στον άλλο. Η σχέση Κεντρικού Κράτους – Τοπικής Αυτοδιοίκησης πάσχει στα περισσότερα επίπεδα άσκησης αρμοδιοτήτων με αποτέλεσμα κανείς να μην κάνει σωστά τη δουλειά του, παρά τις συνεχείς προσλήψεις προσωπικού.
Τέταρτον: Η διόγκωση του κράτους και το μπαράζ των προσλήψεων συνδυάστηκε, δυστυχώς, με τη διαρκή προσφορά ανεδαφικών απολαβών και προνομίων. Διαδοχικές κυβερνήσεις συμβιβάστηκαν κάτω από την πίεση συντεχνιών για καθαρά ψηφοθηρικούς λόγους, λίγο προτού δώσουν ραντεβού με τις κάλπες.
Ποτέ δεν μας προβλημάτισε η απώλεια που υφίσταται το σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας, κάτω από τέτοιες συνθήκες. Ποτέ δεν διερωτηθήκαμε ποιος θα παράξει τον εθνικό πλούτο που θα χρηματοδοτεί τις «δωρεάν» υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα σήμερα είναι ένα: Δανεισμός, δανεισμός, δανεισμός…
Η μεγαλύτερη ευθύνη του πολιτικού κόσμου σήμερα είναι να τολμήσει μεγάλες τομές στη δημόσια υπηρεσία. Δεν έχει χαθεί ο πόλεμος! Ούτε οι δημόσιοι υπάλληλοι θα ήθελαν να δουν τον δικό τους ρόλο και αποστολή να φθίνει γιατί πολλά στηρίχθηκαν σε λανθασμένες βάσεις και δημιούργησαν παγιωμένες νοοτροπίες. Εναπόκειται στην πολιτική ηγεσία να πάρει την ευθύνη στους ώμους της για να βρούμε ξανά τον ορθό βηματισμό μας και να δημιουργήσουμε ένα νέο συλλογικό αίσθημα αλληλεγγύης στην κοινωνία μας.
Δεν υπάρχει δωρεάν υπηρεσία. Πάντα κάποιος την πληρώνει. Και αυτός είναι ο φορολογούμενος πολίτης. Όταν δε το σύστημα καταρρεύσει γιατί η οικονομία δεν μπορεί πλέον να παράξει αρκετό πλούτο, για να καλύψει τον λαϊκισμό, τότε όλα καταρρέουν και ο πολίτης οδηγείται από δωρεάν υπηρεσίες σε ανύπαρκτες υπηρεσίες…
