Οι προκλήσεις για το 2012

Ακόμα μια δύσκολη χρονιά για τον τόπο μας έφτασε στο τέλος της. Μια χρονιά που σημαδεύτηκε από την καταστροφή στο Μαρί, από την απώλεια ανθρώπινων ζωών, από μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και επιδείνωση της οικονομίας μας και με την ανεργία να βρίσκεται σε επίπεδα πρωτόγνωρα για τον τόπο μας. Μια νέα χρονιά μπαίνει τώρα η οποία και αυτή με την σειρά της θα είναι γεμάτη από προκλήσεις, οι οποίες είναι στο χέρι μας να αντιμετωπίσουμε.

Η πιο σημαντική πρόκληση το 2012 θα είναι στα θέματα ενέργειας. Μετά και από την ανακοίνωση της Noble Energy στις 28 Δεκεμβρίου είναι πια γεγονός πως έχουμε στην Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου. Άλλο όμως είναι να έχουμε διαθέσιμο φυσικό αέριο και άλλο να καταστεί εμπορεύσιμος ο φυσικός αυτός μας πλούτος.

Και για να καταστεί εμπορεύσιμο το φυσικό αέριο που έχουμε θα πρέπει σίγουρα να κατασκευαστεί το τερματικό υγροποίησης. Μόνο με τον τρόπο αυτό θα μπορούμε να εξάγουμε το φυσικό αέριο στις αγορές της Ευρώπης και της Ασίας, που αναμένεται να είναι οι πιο λογικοί προορισμοί. Η επιλογή για μεταφορά του φυσικού αερίου μέσω αγωγού στην Τουρκία και από εκεί μεταφορά του στις αγορές, δεν είναι επιλογή με άλυτο το Κυπριακό και την Τουρκία να κατέχει παράνομα την μισή Κύπρο. Η άλλη επιλογή για μεταφορά του φυσικού αερίου μέσω αγωγού στις χώρες της Μέσης Ανατολής και από εκεί μέσω Τουρκίας να μεταφέρεται στις αγορές δεν είναι και πάλι εφικτή επιλογή με δεδομένο τις σχέσεις του Ισραήλ με τις χώρες αυτές. Άρα η μόνη ρεαλιστική επιλογή που έχουμε στην διάθεση μας είναι η κατασκευή τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο και η εξαγωγή του φυσικού αερίου στις αγορές.

Μια νέα εποχή ξημερώνει για την Κύπρο. Η ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου αποτελεί ένα θείο δώρο. Η εξαργύρωση του θεόσταλτου αυτού δώρου θα εξαρτηθεί όμως από τις δικές μας πολιτικές που θα ακολουθήσουμε. Και είναι βέβαιο πως μέσα στο 2012 θα έχουμε να λάβουμε σημαντικότατες αποφάσεις που θα επηρεάσουν τόσο την παρούσα γενεά, αλλά και τις μελλοντικές γενιές. Έχουμε να λάβουμε σημαντικές αποφάσεις, οι οποίες θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις προοπτικές και την ευημερία του λαού μας. Και αρχή θα πρέπει να κάνουμε με το κατά πόσο είναι ορθό να προχωρήσουμε σε αδειοδοτήσεις και για τα υπόλοιπα 12 οικόπεδα στην Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη. Η δική μου άποψη είναι καταγραμμένη. Θεωρώ πως είναι επιπόλαια πολιτική πράξη και ενεργειακά και οικονομικά μη ορθολογιστική προσέγγιση να προχωρήσουμε σε δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων για το σύνολο των ενεργειακών μας οικοπέδων.

Τρανό παράδειγμα του τρόπου σκέψης μας είναι η πολιτική που ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ενώ στην Αλάσκα έχουν τεράστια φυσικά αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου, αγοράζουν τα καύσιμα αυτά από κάθε γωνιά του πλανήτη και αφήνουν τα δικά τους αποθέματα ανέπαφα. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζουν τις μελλοντικές γενεές με ενεργειακά αποθέματα και φυσικό πλούτο. Παράδειγμα αυτής της σχολής σκέψης είναι και οι πολιτικές που ακολουθούν οι Νορβηγοί, οι οποίοι προχωρούν με σταδιακή παραχώρηση αδειοδοτήσεων, διασφαλίζοντας με την σειρά τους τις μελλοντικές γενεές.

Άλλα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν μέσα στο 2012 είναι κατά πόσο είναι επιθυμητό να δημιουργήσουμε κρατική Κυπριακή Εταιρία Πετρελαίων πριν από τον δεύτερο αδειοδοτήσεων. Και η άποψη μου είναι πως ναι. Και θα πρέπει πριν από κάθε νέο γύρο αδειοδοτήσεων να μπαίνει ο όρος πως η κυπριακή εταιρία θα συμμετέχει με ένα ποσοστό στην εκμετάλλευση του κάθε ενεργειακού μας οικοπέδου. Αυτό θα δίνει την δυνατότητα στην κυπριακή εταιρία να προβαίνει σε δημόσια προσφορά (IPO) πριν από κάθε γύρο αδειοδοτήσεων και να αντλεί κεφάλαια μερικών δισεκατομμυρίων. Με τον τρόπο αυτό θα παρέχεται η δυνατότητα σε ντόπιες επιχειρήσεις, ιδιώτες επενδυτές, καθώς και σε ξένους στρατηγικούς επενδυτές να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας και να μετέχουν και να εμπλέκονται στην ενεργειακή εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας μας.

Η δημιουργία της Κυπριακής Εταιρίας Πετρελαίων θα πρέπει να προηγηθεί του οποιουδήποτε δεύτερου γύρου αδειοδοτήσεων. Αυτό θα δώσει ώθηση σε έναν άλλο τομέα, πέραν του τομέα των υπηρεσιών, αυτού της ενέργειας, να αναπτυχθεί στον τόπο μας. Δεν θα πρέπει να χαθεί η χρυσή αυτή ευκαιρία για εμπλοκή της κυπριακής επιχειρηματικής κοινότητας στον τομέα της ενέργειας. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουμε πως η ανάπτυξη που θα επιτευχθεί θα είναι βιώσιμη και θα έχει πραγματικό θετικό αντίκτυπο στην οικονομία μας με πολλαπλά οφέλη σε πολλούς παρεμφερείς τομείς της οικονομίας μας.

Άλλο ερώτημα που θα είναι καλό να απαντηθεί μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια είναι πώς θα επιτύχουμε την καλύτερη δυνατή διαχείριση των κερδών από το φυσικό αέριο. Σίγουρα τα κέρδη δεν θα πρέπει να διοχετεύονται στον κρατικό κορβανά για να καλύπτουν δημοσιονομικές τρύπες και ούτε να χρησιμοποιηθούν για αυξημένες, πρόσκαιρες και αστόχευτες κοινωνικές παροχές. Τα κέρδη από το φυσικό αέριο ανήκουν τόσο στην παρούσα γενεά, όσο και στις μελλοντικές γενεές. Και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να γίνει μια προσεκτική αξιοποίηση των κερδών ώστε να επωφεληθούν όλοι. Ο καλύτερος τρόπος είναι η δημιουργία ενός Ανεξάρτητου Ταμείου στα πρότυπα του Νορβηγικού μοντέλου. Με τον τρόπο αυτό τα οφέλη από το φυσικό αέριο θα μπορούν να αξιοποιηθούν και από τις μελλοντικές γενεές καθώς επίσης τα κρατικά ταμεία να έχουν κάποιο όφελος.

Πέραν του τομέα της ενέργειας σημαντικές προκλήσεις θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι μεγάλες εξελίξεις που τροχοδρομούνται στην Ευρωζώνη δεν μπορούν να μας αφήσουν αμέτοχους. Ιδιαίτερα όταν πολλές από τις αποφάσεις αυτές ενδέχεται να ληφθούν το δεύτερο εξάμηνο του 2012 όταν η Κύπρος θα έχει την Προεδρία της Ένωσης. Ζητήματα όπως η απώλεια κάποιας κυριαρχίας όταν κράτη μέλη δεν συμμορφώνονται με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν φέρνουν τα δημοσιονομικά τους στα επιθυμητά επίπεδα, σίγουρα θα είναι στην ατζέντα για το 2012.

Επίσης σημαντικές αποφάσεις για την ανταγωνιστικότητα των χωρών της Ευρωζώνης και τρόπους με τους οποίους μπορεί να ενισχυθεί, θα πρέπει να ληφθούν. Οι επιπτώσεις της ανάπτυξης των αναδυόμενων οικονομιών της Ινδίας και της Κίνας, καθώς και της Λατινικής Αμερικής θα απασχολήσουν την ενωμένη Ευρώπη. Όπως επίσης ζητήματα που απορρέουν από την χαμένη ανταγωνιστικότητα της Ευρωζώνης και τρόπους με τους οποίους θα πρέπει να ενισχυθεί, ώστε η ενωμένη Ευρώπη να μπορέσει να πορευθεί στο μέλλον και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που θα έχει ενώπιον της.

Επίσης ερωτήματα, που και ο Jean Claude Trichet σε πρόσφατο άρθρο του θέτει ενώπιον των ηγετών της Ευρωζώνης, θα πρέπει να απαντηθούν. Όπως είναι το ενδεχόμενο δημιουργίας Ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονομικών, το οποίο θα επιβλέπει ζητήματα συμμόρφωσης των κρατών μελών της Ευρωζώνης με τους προϋπολογισμούς τους και τους δημοσιονομικούς τους στόχους, καθώς επίσης και ζητήματα ανταγωνιστικότητας.

Τα ευρωπαϊκά θέματα και η πορεία του ευρώ ως ενιαίο νόμισμα θα αποτελέσουν ένα μεγάλο κεφάλαιο μέσα στο 2012, στο οποίο θα πρέπει ως κράτος να έχουμε διαμορφωμένες απόψεις. Ιδιαίτερα λόγω της Προεδρίας της Ένωσης από το δεύτερο εξάμηνο του 2012, περίοδος στην οποία είναι ορατό το ενδεχόμενο να τεθούν επί τάπητος.

Ένα τρίτο κεφάλαιο που θα μας απασχολήσει μέσα στο 2012 είναι η πορεία της εγχώριας οικονομίας. Τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα των τελευταίων ετών και η διόγκωση του δημοσίου χρέους, σε συνδυασμό με τις απανωτές υποβαθμίσεις της οικονομίας μας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης κάνουν το θέμα ιδιαίτερα επείγον για να επιλυθεί.

Εάν επιδείξουμε την αναγκαία σοβαρότητα και υπευθυνότητα στα ζητήματα ενέργειας που προκύπτουν από την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου, που είναι τώρα στο προσκήνιο, αυτό θα έχει και θετικές μακροχρόνιες επιπτώσεις και στα οικονομικά μας. Και οι επιπτώσεις αυτές θα κριθούν θετικά από τους οίκους αξιολόγησης, φτάνει μόνο να τους δείξουμε πως έχουμε στρατηγική και αξιόπιστες πολιτικές που θα διασφαλίζουν το μέλλον του τόπου. Εάν οι πολιτικές μας στο εν λόγω θέμα δεν είναι αξιόπιστες, τότε δεν θα έχουν την θετική αντιμετώπιση που όλοι αναμένουμε.

Το γεγονός ότι μια χώρα έχει κοιτάσματα πετρελαίου ή φυσικού αερίου δεν την καθιστά αυτόματα πλούσια χώρα. Πετρέλαιο έχει και η Νιγηρία, έχει και η Νορβηγία. Οι διαφορές μεταξύ των δύο χωρών όμως είναι περισσότερες από εμφανείς. Είναι στο χέρι μας να πείσουμε τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης για τις προοπτικές της οικονομίας μας. Και εάν το επιτύχουμε αυτό, όχι μόνο θα αποφύγουμε περαιτέρω υποβαθμίσεις, αλλά έχουμε και την δυνατότητα να τους πείσουμε να μας αναβαθμίσουν ώστε να καταφέρουμε να επιστρέψουμε στις διεθνείς αγορές χρηματοδότησης, με πολλαπλά οφέλη για τον χρηματοοικονομικό μας τομέα και την πορεία του ως περιφερειακού κέντρου παροχής υπηρεσιών, και για το σύνολο της οικονομίας μας γενικότερα.

Οι δυνατότητες υπάρχουν. Τα νέα δεδομένα δημιουργούν ελπίδα και προοπτική για το μέλλον, καθώς και αυξημένες προσδοκίες. Στο χέρι μας είναι να τα αξιοποιήσουμε και να κάνουμε την Κύπρο ισχυρότερη από ποτέ. Φτάνει να βλέπουμε μακριά, με μακροπρόθεσμη στρατηγική, με σχεδιασμό και μακριά από μυωπικές και πρόσκαιρες πολιτικές. Το θεόσταλτο δώρο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου θα πρέπει να αποτελέσει το έναυσμα για αλλαγή πολιτικής, νοοτροπίας και την αρχή μιας βιώσιμης αναπτυξιακής πορείας. Όλα είναι στο χέρι μας. Οι αποφάσεις που θα λάβουμε σήμερα, θα επηρεάσουν καταλυτικά και τις μελλοντικές γενεές, τις οποίες πάντα θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας.

Μπορούμε να φύγουμε από τη μιζέρια και τη μεμψιμοιρία, από τα φτωχά οράματα και να κτίσουμε ένα ελπιδοφόρο αύριο για τον τόπο μας. Να φτιάξουμε την Κύπρο της ελπίδας, της προκοπής και της ευημερίας.