Έρευνα αποκλειστικά για την «Σημερινή»

του Αβέρωφ Νεοφύτου

Γίνεται πολύς λόγος τον τελευταίο καιρό για μεγάλες αυξήσεις στις τιμές του γάλακτος και το κόστος που αυτό επιφέρει στα νοικοκυριά και στο σύνολο της Κυπριακής οικονομίας γενικότερα. Η λιανική τιμή πώλησης ενός λίτρου γάλακτος ήταν από τον Ιούνιο του 2008 €1.28 και αυτό αυξήθηκε στα €1.30 τον Αύγουστο του 2010. Η αύξηση των 2 σεντ αντιπροσωπεύει μια ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 1.6% στην λιανική τιμή πώλησης του γάλακτος. Η μέση ετήσια κατανάλωση γάλακτος ανά νοικοκυριό (τρία άτομα ανά νοικοκυριό) είναι μεταξύ 220 και 280 λίτρα. Αυτή αυξάνεται σε 350 – 400 λίτρα όταν η οικογένεια είναι τετραμελής ή πενταμελής. Άρα το κόστος ανά τετραμελή οικογένεια της αύξησης στην τιμή του γάλακτος είναι περίπου (€0.02 x 350 λίτρα = €7.00) €7 τον χρόνο. Αυτό αυξάνεται σε €8 όταν η οικογένεια είναι πενταμελής.

Η συνολική ετήσια κατανάλωση γάλακτος στην Κύπρο είναι 72εκ. λίτρα (60εκ. λίτρα κατανάλωση των νοικοκυριών και 12εκ. λίτρα από επιχειρήσεις). Με άλλα λόγιαη συνολική επιβάρυνση της Κυπριακής οικονομίας από την αύξηση των 2 σεντ στην λιανική τιμή πώλησης του γάλακτος είναι (72,000,000 x €0.02 = €1,440,000)€1.44εκ.

Κανένας δεν μπορεί να πει πως αυτό το ποσό είναι μικρό και πως δεν πρέπει να γίνει προσπάθεια για να κρατηθούν οι τιμές στα επίπεδα του περασμένου χρόνου. Σωστά γίνεται προσπάθεια για μείωση των τιμών σε αυτό το αγαθό πρώτης ανάγκης. Καταβάλλεται όμως δυσανάλογα μεγάλη προσπάθεια για ένα πολύ μικρό ποσό, την στιγμή που σε άλλους τομείς η επιβάρυνση στην οικονομία μας και στα Κυπριακά νοικοκυριά είναι κατά πολλές φορές μεγαλύτερη. Δίνεται η εντύπωση πως διυλίζουμε τον κώνωπα και καταπίνουμε την κάμηλο.

Ας πάρουμε δύο απλά παραδείγματα: το κόστος δανεισμού και το ηλεκτρικό ρεύμα. Το μέσο κόστος δανεισμού στην Κύπρο για επιχειρήσεις για νέα δάνεια μέχρι €1εκ. τον Ιούλιο του 2010 ήταν 6.24% ενώ για δάνεια πέραν του €1εκ. ήταν στο 6.01%. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν στο 3.33% και 2.25% αντίστοιχα. Όσον αφορά τα στεγαστικά δάνεια το μέσο κόστος δανεισμού για τα Κυπριακά νοικοκυριά ήταν στο 4.81% ενώ ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος βρισκόταν στο 2.67%. Άρα μπορούμε να παρατηρήσουμε πως οι Κυπριακές επιχειρήσεις πλήρωναν (6.24 – 3.33 = 2.91) 2.91% περισσότερο από τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις για δάνεια μικρότερα του €1εκ. και (6.01 – 2.25 = 3.76) 3.76% περισσότερο για δάνεια πέραν του €1εκ. Τα νοικοκυριά στην Κύπρο πλήρωναν και αυτά με την σειρά τους (4.81 – 2.67 = 2.14) 2.14% περισσότερο για στεγαστικά δάνεια.

Το σύνολο των χορηγήσεων των τραπεζών στο τέλος του Ιουλίου 2010, με βάση στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, ήταν €60,911,252,000, εκ των οποίων τα €13,660,600,000 ήταν στεγαστικά δάνεια και τα €34,536,700,000 ήταν δάνεια προς επιχειρήσεις. Άρα για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης στο επιτόκιο η συνολική επιβάρυνση της Κυπριακής οικονομίας ήταν €609,112,520. Η συνολική επιβάρυνση στην οικονομία μας από τα αυξημένα επιτόκια σε σύγκριση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι:

€13,660,600,000 x 0.0214 = €292,336,840

€34,536,700,000 x 0.0291 = €1,005,017,970

€1,297,354,810

Μόνο από τα νούμερα μπορούμε να αντιληφθούμε το πόσο πολύ περισσότερο μας επηρεάζουν τα πιο ψηλά επιτόκια παρά η αύξηση στην λιανική τιμή πώλησης του γάλακτος. Η συνολική επιβάρυνση από τα επιτόκια στην οικονομία μας είναι 900 φορές μεγαλύτερη από την επιβάρυνση που επιφέρει η άνοδος στην τιμή του παστεριωμένου γάλακτος. Επίσης διαιρώντας το ποσό των €292,336,840 με τον αριθμό των νοικοκυριών στην Κύπρο, που με βάση στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας ήταν 276,600 στο τέλος του 2008, τότε το επιπρόσθετο κόστος ανά νοικοκυριό ανέρχεται στα €1,056.89 ή κατά 150 φορές μεγαλύτερη από το επιπρόσθετο κόστος από την αύξηση στην λιανική τιμή πώλησης του παστεριωμένου γάλακτος.

Ας πάρουμε και το δεύτερο παράδειγμα που θα αφορά την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Η μέση τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος ανά κιλοβατώρα το 2009 ήταν 15.73 σεντ. Για το πρώτο εξάμηνο του 2010 η μέση τιμή ανά κιλοβατώρα αυξήθηκε στα 18 σεντ. Η άνοδος των 2.27 σεντ ανά κιλοβατώρα αντιπροσωπεύει μια ποσοστιαία αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος της τάξης του 14.4%.

Με βάση τον προϋπολογισμό της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) για το 2010, αναμένονται πωλήσεις ρεύματος συνολικού ύψους 5,017,000,000 κιλοβατώρων. Με άλλα λόγια για κάθε σεντ αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, η συνολική επιβάρυνση της οικονομίας είναι €50.17εκ. Άρα η συνολική επιβάρυνση από την αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος στην οικονομία μας είναι:

5,017,000,000 x €0.0227 = €113,885,900

Με βάση την ετήσια Έκθεση της ΑΗΚ για το 2008, το ηλεκτρικό ρεύμα που διατίθεται για οικιακή χρήση είναι περίπου το 37% της συνολικής παραγωγής, πράγμα το οποίο συνεχίστηκε και το 2009. Εάν υποθέσουμε πως και το 2010 το ποσοστό αυτό δεν έχει αλλάξει δραματικά, τότε το 37% της συνολικής επιβάρυνσης, δηλαδή €42,092,553, αφορά αποκλειστικά τα Κυπριακά νοικοκυριά. Με βάση την Στατιστική Υπηρεσία, στο τέλος του 2008 υπήρχαν 276,600 νοικοκυριά στην Κύπρο. Έτσι απλά διαιρώντας τα δύο (€42,092,553 / 276,600 = €152.18) μπορούμε να συμπεράνουμε πως το επιπρόσθετο κόστος ανά νοικοκυριό για το 2010 θα είναι €152.18.

Εάν συγκρίνουμε το €152.18, που είναι η επιπρόσθετη επιβάρυνση από την αύξηση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος με τα €7 που είναι η μέγιστη επιπρόσθετη επιβάρυνση ανά νοικοκυριό από την αύξηση στην λιανική τιμή γάλακτος τότε παρατηρούμε πως το ηλεκτρικό ρεύμα επιφέρει σχεδόν 22 φορές μεγαλύτερη επιβάρυνση στον προϋπολογισμό κάθε Κυπριακού νοικοκυριού και 79 φορές περισσότερη επιβάρυνση στο σύνολο της οικονομίας μας.

Κάποιος θα μπορούσε να ισχυρισθεί πως η λιανική τιμή πώλησης του γάλακτος στην Κύπρο είναι πολύ πιο ακριβή από τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Και από κάποια προκαταρτική μελέτη αυτό φαίνεται να είναι όντως αλήθεια. Έτσι υπολογίσαμε ξανά την συνολική πρόσθετη επιβάρυνση στην οικονομία και την πρόσθετη επιβάρυνση ανά νοικοκυριό με βάση τον μέσο Ευρωπαϊκό όρο της λιανικής τιμής γάλακτος. Δυστυχώς δεν καταφέραμε να βρούμε τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά καταφέραμε να βρούμε τις λιανικές τιμές πώλησης ενός λίτρου γάλακτος σε ορισμένες ενδεικτικές Ευρωπαϊκές χώρες. Με βάση τις τιμές πώλησης του γάλακτος βρίσκουμε μια μέση τιμή πώλησης €1.00. Αυτό υποδεικνύει πως η λιανική τιμή του γάλακτος στην Κύπρο είναι αυξημένη κατά €0.30 από την μέση Ευρωπαϊκή τιμή. Άρα το συνολικό επιπρόσθετο κόστος στην οικονομία μας είναι (60,000,000 λίτρα x €0.30 = €18,000,000) €18εκ. Διαιρώντας το ποσό αυτό με τον αριθμό των νοικοκυριών (€18,000,000 / 276,600) έχουμε μια πρόσθετη επιβάρυνση ανά νοικοκυριό €65.08 τον χρόνο. Είναι σίγουρα ένα μεγάλο ποσό αλλά και πάλι είναι πολύ ολιγότερο της επιβάρυνσης που έχουμε από το ηλεκτρικό ρεύμα και από τα επιτόκια.

Επιπρόσθετα, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι εκτός από το ότι το ύψος των επιτοκίων και η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος είναι είδη που αφορούν όλους μας, είναι επίσης είδη στα οποία αύξηση στις τιμές τους επιφέρουν αλυσιδωτές αυξήσεις και στα πλείστα άλλα προϊόντα. Δεν υπάρχει παραγωγός ή επιχειρηματίας που δεν έχει να πληρώσει ηλεκτρικό ρεύμα ή τόκο σε κάποιο δάνειο. Και οι αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος και στα επιτόκια, αυξάνουν τα έξοδα των εταιριών, με αποτέλεσμα οι αυξήσεις αυτές να επιβαρύνουν την τελική τιμή κάθε προϊόντος στην αγορά και να μετακυλιούνται στον καταναλωτή.

Με την ανάλυση αυτή δεν υπονοούμε πως δεν πρέπει να γίνεται ντόρος για την αύξηση στην λιανική τιμή του παστεριωμένου γάλακτος. Είναι ένα προϊόν πρώτης ανάγκης και οποιαδήποτε αύξηση στην τιμή του επηρεάζει τον προϋπολογισμό του κάθε νοικοκυριού. Αυτό που λέμε είναι πως οι διαμαρτυρίες για τις αυξήσεις θα πρέπει να εστιαστούν πρώτιστα σε άλλες υπηρεσίες και προϊόντα που επιβαρύνουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό σε πολλαπλάσιο βαθμό παρά η αύξηση στην τιμή του παστεριωμένου γάλακτος. Είναι λογικό να στηρίζουμε τις διαμαρτυρίες μας μόνο σε μιαν άνοδο της τάξης των €7 τον χρόνο στον προϋπολογισμό του κάθε νοικοκυριού και να προσπερνούμε αυξήσεις των €152.18 από το ηλεκτρικό ρεύμα και €1,056.89 από τα υψηλότερα επιτόκια;

Αβέρωφ Νεοφύτου

Αναπληρωτής Πρόεδρος Δημοκρατικού Συναγερμού

Βιβλιογραφία

1. Euro Area MFI Interest Rate Statistics, July 2010, European Central Bank, 1^st September 2010.

2. Νομισματικές και Χρηματοοικονομικές Στατιστικές, Αύγουστος 2010, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, 2 Σεπτεμβρίου 2010.

3. Πίνακες από ιστοσελίδα Κεντρικής Τράπεζας, Σύνολο χορηγήσεων και μερίδια αγοράς για το 2009 και 2010.

4. Ετήσια Έκθεση Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου 2008.

5. Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων: σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ, Ιούλιος 2010, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, 13 Αυγούστου 2010.

6. Πίνακας: Νοικοκυριά κατά Επαρχία, Στατιστική Υπηρεσία, 27 Νοεμβρίου 2009.

7. Προϋπολογισμός Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου για το 2010.