του Αβέρωφ Νεοφύτου
Η ορθολογιστική πολιτική για μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος είναι πρώτον η δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης της οικονομίας και δεύτερον ο περιορισμός του μεγέθους της κρατικής μηχανής και των λειτουργικών δαπανών του κράτους. Αντί αυτού όμως, είδαμε την δημόσια υπηρεσία να διευρύνεται, κοινωνικές παροχές να προσφέρονται απλόχερα και αστόχευτα με αποτέλεσμα οι δαπάνες του κράτους να έχουν αυξηθεί σε πρωτόγνωρα επίπεδα.
Σαν θέση αρχής, ο περιορισμός του ελλείμματος μπορεί να επιτευχτεί με τον περιορισμό των δαπανών και με την σταδιακή ανάπτυξη της οικονομίας. Η άποψη πως τα κρατικά έσοδα μπορούν να αυξηθούν σε περίοδο κρίσης, δεν είναι ρεαλιστικό. Μόνο σαν ουτοπία μπορεί να χαρακτηρισθεί.
Με την μείωση των μη παραγωγικών δαπανών, θα απελευθερωθούν κεφάλαια τα οποία θα μπορούν να διοχετευθούν στην ανάπτυξη. Τονώνοντας την ανάπτυξη, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και η οικονομία του κράτους μπορεί να αρχίσει την έξοδο από την κρίση. Πρέπει να δοθούν ελαφρύνσεις και κίνητρα για να αυξηθούν οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, που θα οδηγήσει σε τόνωση της οικονομίας, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και κατ’ επέκταση σε αύξηση των εσόδων του κράτους. Για να συμβεί αυτό όμως, τα επιτόκια θα πρέπει να μειωθούν ώστε να μειωθεί το κόστος χρηματοδότησης που θα καταστήσει τέτοιες επενδύσεις συμφέρουσες. Να θυμίσουμε πως σε όλη την διάρκεια του 2009, το κράτος ήταν απλός θεατής των ψηλών επιτοκίων με αποτέλεσμα να έχουμε τα ψηλότερα επιτόκια στην Ευρώπη.
Τώρα το κράτος αντί να προσφέρει κίνητρα και ελαφρύνσεις που χρειάζεται η οικονομία μας και ο τομέας των ακινήτων και των κατασκευών, έρχεται και εισηγείται την αύξηση του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας, με αναθεωρημένες τιμές μάλιστα του 2010. Αυτό θα αποτελέσει την ταφόπλακα ενός τομέα που είναι και ο πλέον επηρεασμένος τομέας της οικονομίας μας από την παγκόσμια κρίση. Ας μην ξεχνούμε πως τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, με βάση στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, χρωστούν €25δις για δάνεια που σχετίζονται με τον τομέα των ακινήτων. Φυσικά το ποσό αυτό δεν περιλαμβάνει χρέη στον Συνεργατισμό ή χρέη σε μη κυπριακές τράπεζες. Ας αναλογιστεί το κράτος πόσα έχασε ο ιδιωτικός τομέας από τον τομέα των ακινήτων, εάν το κράτος απώλεσε €620εκ. σε έσοδα. Το ποσό σίγουρα θα ξεπερνά τα €3δις.
Η εισήγηση για την αύξηση του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας έρχεται να πλήξει ένα τομέα της οικονομίας που είναι και ο πλέον φορολογούμενος τομέας της οικονομίας μας. Ήδη ο τομέας φορολογείται με φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας, φόρο κεφαλαιουχικών κερδών, ΦΠΑ, μεταβιβαστικά τέλη, τέλη στις τοπικές αρχές και αποχετευτικά τέλη, που αν είναι δυνατόν υπολογίζονται με βάση την αξία της γης.
Ας υποθέσουμε πως δύο άτομα έχουν ο πρώτος ακίνητη ιδιοκτησία αξίας €3εκ. και ο δεύτερος μετοχές αξίας €3εκ. Ο μεν πρώτος θα χρειάζεται να καταβάλλει κάθε χρόνο στο κράτος φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας ενώ δεν θα έχει κανένα εισόδημα από την γη. Ακόμα και με την οροφή του €1εκ. θα καταβάλει φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας ύψους €8,000 κάθε χρόνο συν άλλα τέλη αποχετεύσεως και τέλη τοπικών αρχών. Ο δεύτερος που είναι κάτοχος μετοχών δεν θα καταβάλει κανένα φόρο στο κράτος και θα έχει και εισόδημα υπό την μορφή μερισμάτων. Όταν ο πρώτος θα πουλήσει την ακίνητη του ιδιοκτησία στο μέλλον θα υπόκειται και σε φορολογία κεφαλαιουχικών κερδών ύψους 20%. Αν αναλογιστούμε πως η αγοραία αξία του ακινήτου ήταν €150,000 το 1980, τότε με την αναπροσαρμογή με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για σκοπούς φόρου κεφαλαιουχικών κερδών, η σημερινή αγοραία αξία είναι περίπου πενταπλάσια (5χ€150,000=€750,000). Άρα ο φόρος κεφαλαιουχικών κερδών θα είναι το 20% του κέρδους, δηλαδή €450,000 (€3,000,000-€750,000). Στην περίπτωση του δεύτερου ατόμου, όταν αυτός θελήσει να πουλήσει τις μετοχές που κατέχει θα χρειαστεί να καταβάλει μόνο το τέλος επί χρηματιστηριακών συναλλαγών που είναι 1.5 τοις χιλίοις, δηλαδή €4,500. Είναι καθαρό πως υπάρχει τεράστια διαφορά στον φόρο που πληρώνεται στις δύο περιπτώσεις. Και είναι ξεκάθαρο πως η κυβέρνηση με το μέτρο αυτό περνάει το μήνυμα στους επενδυτές να μην βάζουν λεφτά σε γη αλλά σε άλλες μορφές επένδυσης.
Το μέγα λάθος της κυβέρνησης είναι πως είπαν θα φορολογήσουν τον πλούτο και για κάποιο περίεργο και ακατανόητο λόγο τον έχουν συσχετίσει με την ακίνητη ιδιοκτησία. Πλούτος είναι το σύνολο του καθαρού ενεργητικού ενός ατόμου ή εταιρίας. Και έτσι εκτός από την ακίνητη περιουσία, στο μέτρημα του πλούτου θα πρέπει να υπολογίζονται μετρητά σε καταθέσεις, επενδύσεις σε μετοχές, κατοχή πολύτιμων έργων τέχνης, κοσμημάτων κτλ. Επίσης όλα αυτά τα στοιχεία του ενεργητικού ενός ατόμου ή εταιρίας θα πρέπει να υπολογίζονται όπου και να βρίσκονται. Όχι μόνο στην Κύπρο. Δεν είναι δυνατόν κάποιος που κατέχει γη αξίας €2εκ. στην Κύπρο να θεωρείται πλούσιος, ενώ κάποιος άλλος που έχει γη στο εξωτερικό πολλαπλάσιας αξίας να μην θεωρείται. Αυτό είναι τουλάχιστον αντιφατικό.
Εκτός αυτού στον υπολογισμό του πλούτου θα πρέπει να λαμβάνονται στα υπόψη και το σύνολο των υποχρεώσεων και των δανείων ενός ατόμου ή επιχείρησης. Αν κάποιος έχει γη αξίας €2εκ. αλλά χρωστά €1,5εκ. στην τράπεζα, αυτός θα πρέπει να θεωρείται πλούσιος;
Ας πάρουμε ακόμη ένα πρακτικό παράδειγμα. Ποιος θεωρείται πιο πλούσιος; Ένας ο οποίος κατέχει γη αξίας €3εκ. και χρωστά €2εκ. στην τράπεζα, ή κάποιος άλλος ο οποίος έχει καταθέσεις στην τράπεζα ύψους €1εκ. και €1εκ. σε μετοχές; Είναι καθαρό πως ο δεύτερος είναι πλουσιότερος από τον πρώτο κατά €1εκ. Ο πρώτος όμως με βάση την εισήγηση της κυβέρνησης θα χρειαστεί να πληρώσει φόρο ακίνητης ιδιοκτησίας ενώ ο δεύτερος, που είναι και πλουσιότερος, δεν θα πληρώσει τίποτα.
Σε αυτό το σημείο θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε πως δεν εισηγούμαστε με κανένα τρόπο την εισαγωγή οποιουδήποτε φόρου. Εμείς πιστεύουμε πως λιγότεροι φόροι δημιουργούν συνθήκες για μεγαλύτερη ανάπτυξη. Εάν όμως η κυβέρνηση θέλει να φορολογήσει τον πλούτο είναι πιο σωστό να το πράξει στο καθαρό ενεργητικό ενός ατόμου ή επιχείρησης και όχι αποκλειστικά στην ακίνητη ιδιοκτησία. Δεν πρέπει να συσχετίζεται ο πλούτος αποκλειστικά με την ακίνητη ιδιοκτησία.
Το μέτρο αυτό τιμωρεί τα άτομα και τις επιχειρήσεις που αποφάσισαν να πράξουν το ορθό και να επενδύσουν στον τόπο τους αφού πρώτα πλήρωσαν όλους τους φόρους τους. Τιμωρεί αυτούς που με τον ιδρώτα τους αποταμίευσαν λεφτά και αγόρασαν ακίνητα, είτε σαν επένδυση, είτε για τα παιδιά τους όπως είναι η κυπριακή παράδοση. Με άλλα λόγια το μέτρο αυτό τιμωρεί τον νοικοκύρη, τον συνετό άνθρωπο και συνετό μικρομεσαίο επιχειρηματία που είναι και η πλειοψηφία του λαού μας.
Το μέτρο αυτό επιβραβεύει τους υπερκαταναλωτές που ουδέποτε έχουν αποταμιεύσει, επιβραβεύει τους φοροφυγάδες που δεν έχουν δηλωμένα εισοδήματα, επιβραβεύει αυτούς που έβγαλαν λεφτά εκτός Κύπρου με τον ένα τρόπο ή τον άλλο. Και επίσης επιβραβεύει αυτούς που έχουν επενδύσει τα λεφτά τους εκτός Κύπρου.
Πρέπει να αναρωτηθούμε για το τι μύνημα θέλουμε να δώσουμε στην κοινωνία. Το μόνο σίγουρο είναι και πως με την νέα αναθεώρηση της οροφής του €1εκ. το μέτρο αυτό θα πλήξει και πάλι την συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου. Όποιος έχει ένα σπίτι σε ιδιόκτητο οικόπεδο σε οποιαδήποτε πόλη ή ένα σπίτι και τρεις σκάλες χωράφι σε οποιοδήποτε παραλιακό χωριό της Κύπρου, η σημερινή τους αξία ξεπερνά το €1εκ. Πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη το γεγονός ότι πολλοί μπορεί να έχουν γη κάποιας αξίας αλλά δεν έχουν και τα ανάλογα εισοδήματα. Η γη αυτή μπορεί να προήλθε από κληρονομιά ή από αγροτικά τεμάχια που έγιναν οικιστικά. Έτσι αυτοί οι άνθρωποι θα αναγκαστούν να πωλήσουν περιουσίες γιατί θα τους είναι δυσβάσταχτο να διατηρούν την γη.
Εν κατακλείδι, με την αύξηση του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας και με την αναθεώρηση των αξιών του 1980 με σημερινές τιμές, η πλειοψηφία του πληθυσμού θα πληγεί. Τα έσοδα του κράτους από αυτό το μέτρο δεν θα είναι μόνο €100εκ. αλλά μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια το χρόνο. Το μέτρο αυτό μπορεί θεωρητικά να είναι η λύτρωση για τα δημόσια οικονομικά, αλλά ταυτόχρονα θα αποτελέσει και το τελειωτικό χτύπημα στον τομέα των ακινήτων. Δεν θα αποτελέσει απλά δυσβάσταχτο βάρος στους ώμους των ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας αλλά θα πλήξει και τους εργαζόμενους στον τομέα των ακινήτων με την ανεργία στον κλάδο να αυξάνεται περαιτέρω.
Ας παραδειγματιστεί η κυβέρνηση από παλιές σωστές πολιτικές που ώθησαν την ανάπτυξη. Και αναφερόμαστε στις πολιτικές που ακολουθήθηκαν από το Λαϊκό Μέτωπο μετά την εισβολή και το 1992 από την κυβέρνηση Βασιλείου. Και στις δύο αυτές κυβερνήσεις συμμετείχε το ΑΚΕΛ. Τότε αντί φορολογιών δόθηκε το κίνητρο της Επιταχυνόμενης Απόσβεσης σε όσους αγόραζαν γη. Ας το επαναλάβουν και σήμερα. Το μόνο σίγουρο με τις αυξημένες φορολογίες είναι ότι η κυβέρνηση σπρώχνει τους πολίτες και εταιρίες να επενδύουν εκτός Κύπρου και αποτρέπει ξένες επενδύσεις να έρθουν στην Κύπρο. Και όλα αυτά εν καιρώ κρίσης που χρειαζόμαστε τις επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα, αλλά και τις ξένες επενδύσεις, όσο ποτέ άλλοτε.
