του Νίκου Τορναρίτη
Κάθε συζήτηση για το μέλλον του σχολείου μας απαιτεί μια καθαρή συνεννόηση για όσα έγιναν, και για όσα θέλουμε να πετύχουμε. Καθαρές συνεννοήσεις για να ξέρουμε πού θέλουμε να πάμε. Προσωπικά πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μια παραδοχή -και πάνω σε αυτήν να οικοδομήσουμε τα επόμενα βήματά μας. Σήμερα στην Κύπρο τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά μας μέσα έχουν εξαντλήσει τη δυναμική τους. Σήμερα για παράδειγμα το σχολείο του ενός βιβλίου δεν επαρκεί, το σχολείο του μονοθεματικού δασκάλου δεν φτάνει, το σχολείο του μαυροπίνακα έκλεισε τον κύκλο του. Ας θέσουμε το ουσιώδες ερώτημα: Ποια εκπαιδευτική κατεύθυνση μπορεί να υπηρετήσει καλύτερα τις σημερινές ανάγκες της Κύπρου που θέλει να ζήσει ελεύθερη σε όλη την επικράτειά της και ταυτόχρονα θέλει να συμβαδίζει με την εκπαιδευτική κίνηση στην υπόλοιπη Ευρώπη;
Οι απαντήσεις δεν είναι απλές, η Ευρωπαϊκή Ένωση όμως αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα, ένα μοναδικό βίωμα ανάμεσα στο τι σημαίνει εθνικό και τι υπερεθνικό και πολυπολιτισμικό. Η Ενωμένη Ευρώπη δε ζητά περιορισμό της εθνικής συνείδησης, το τονίζω, είναι μια Ένωση Εθνών. Η Ευρώπη ζητά ενίσχυση της εθνικής ταυτότητας, αλλά εκείνης που λειτουργεί με αυτογνωσία, με σεβασμό προς τη διαφορετικότητα, με ικανότητα συμβίωσης με τους «άλλους».
Σήμερα γίνεται μια συζήτηση για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και δεν θα αφήσω το θέμα ασχολίαστο: εμείς λέμε «ναι» σε μια πραγματική, με εκπαιδευτικά κριτήρια μεταρρύθμιση, ταυτόχρονα όμως λέμε «όχι» σε μια κομματικού τύπου επιβολή πάνω στην παιδεία μας. Η δική μας αντίληψη για την μεταρρύθμιση έχει σαφές πλαίσιο. Παραθέτω πιο κάτω επτά άξονες που εμείς θέτουμε ως την αναγκαία προϋπόθεση για να βαδίσουμε μπροστά: § Κριτική σκέψη! Προσθέτω, μάθηση με τη μέθοδο του πολλαπλού βιβλίου. Ο μαθητής να μαθαίνει πώς να μαθαίνει. § Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού. Τέρμα στις στείρες ιεραρχίες της ηλικίας, ναι στην αξιοκρατία. Μόνο προσόν η ικανότητα, το ταλέντο, η αξία. Υποστηρίζω ότι χωρίς τη διαδικασία της αξιολόγησης τίποτε δεν μπορεί να βελτιωθεί. Πολλοί μπορεί να νιώθουν βολικά με την ισοπέδωση. Εμείς πιστεύουμε στον άνθρωπο εκπαιδευτικό, αυτόν που ανατρέπει τις παγιωμένες αντιλήψεις, αυτόν που δίνει τον καλύτερο εαυτό του στο σχολείο.
§ Συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, ένταξή τους στα νέα πιο σύνθετα παιδευτικά φαινόμενα. Οι δάσκαλοι πρώτοι να δώσουν το παράδειγμα της συνεχούς επιμόρφωσης. § Εκσυγχρονισμός στον κατάλογο διοριστέων. Μπορούμε την αλλαγή με νέο τρόπο, με αδιάβλητες διαδικασίες και αντικειμενικά κριτήρια. §Αξιοποίηση των νέων επιστημονικών δεδομένων με ταυτόχρονη αυτονόμηση της σχολικής μονάδας. §Ένταξη των νέων τεχνολογιών στο περιεχόμενο της μάθησης. Με το διαδίκτυο οι δάσκαλοι και οι μαθητές πολλαπλασιάζουν τις δυνατότητές τους, με νέες αποτυπώσεις, με ήχο και εικόνα. § Ενδυνάμωση της πολιτικής για την πολυγλωσσία στο σχολείο, ως ένα από τα ισχυρά εργαλεία επικοινωνίας και αύριο μιας πιθανής απασχόλησης στην μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. §Τόνωση της κινητικότητας μαθητών και εκπαιδευτικών με αξιοποίηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων επικοινωνίας, δικτύωσης, ανταλλαγής επισκέψεων και εμπειριών. Οι νέοι μας πρέπει να είναι έτοιμοι για να ξανοιχθούν στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο. § Συνεχής επαφή με τα πορίσματα και τις μελέτες της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης γύρω από τα θέματα παιδείας. Ενσωμάτωση νέων παιδευτικών προτεραιοτήτων με βάση τις ανάγκες της Κύπρου.
Προσωπικά θεωρώ ότι η καλύτερη απάντηση στη σημερινή κατάσταση είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων για να φτάσουμε σε ότι ονομάζουμε «εξωστρεφή παιδεία». Αυτή η παιδεία που είναι ανοικτή στα σύγχρονα ρεύματα, αυτή που καλλιεργεί την κριτική σκέψη που είναι παιδευτικά πρωταγωνιστική γιατί δίνει στην Ελληνική παιδεία μας αυτογνωσία και ανανέωση. Είναι εκείνη η παιδεία που εννοιολογεί την ταυτότητα μας όχι ως απειλούμενο είδος αλλά ως τη δύναμη μας για επικοινωνία, προσέγγιση, συνεργασία. Οι νέοι πολίτες μας πρέπει να αποκτήσουν τα εφόδια για να κοιτάξουν τον κόσμο με τα μάτια της Κύπρου και την Κύπρο με τα μάτια του κόσμου.
