του Νίκου Τορναρίτη
Θεωρώ ότι η συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας της Βουλής με θέμα «Ο στόχος να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης: Προβλήματα και Προοπτικές» υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική. Ήταν από μια άποψη Συνάντηση Κορυφής για το μέλλον της ανώτατης εκπαίδευσης στον τόπο μας . Κάθε ολοκληρωμένος σχεδιασμός για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, χρειάζεται να έχει στόχους, να βασίζεται σε προγραμματισμό, και να έχει κεντρική κατεύθυνση. Γι’ αυτό ο στόχος να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης είναι εξαιρετικά σημαντικός για την πατρίδα μας.
Ζούμε σε ένα ανοικτό, εξωτερικό περιβάλλον, είμαστε μέλη μιας πολυεθνικής Ένωσης, ο κόσμος γύρω μας αλλάζει.
Εάν εμείς δεν κινούμαστε, κινούνται άλλοι και κερδίζουν εκείνοι το χαρτί της πρωτοπορίας. Γι’ αυτό χρειάζεται να κινηθούμε με ποιο γρήγορους ρυθμούς.
Ασφαλώς δεν αρκεί απλώς να θέλουμε να πετύχουμε αυτό το στόχο. Χρειάζεται να θέσουμε το στόχο, να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που προκύπτουν, να κινητοποιήσουμε τις πνευματικές δυνάμεις του τόπου και να διαγράψουμε τις προοπτικές.
Τα ερωτήματα που κατά την άποψη μου, θα πρέπει να απαντήσουν όλοι όσοι ασχολούνται με το θέμα της αναβάθμισης της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο ανώτατης εκπαίδευσης είναι τα εξής τρία: 1ο) Γιατί κάποιος να έρθει να σπουδάσει στην Κύπρο; 2ο) Ποια κίνητρα του προσφέρουμε; 3ο) Πώς διασφαλίζουμε ανταγωνιστική ποιότητα;
Για να καταστεί η Ανώτατη Εκπαίδευση πόλος έλξης σε διεθνές επίπεδο δεν χρειάζονται άλλες εξαγγελίες και νόμοι αλλά συστηματικά βήματα και μικρές νομοθετικές τροποποιήσεις: 1) Υποδομή, (εργαστήρια, χώροι φιλοξενίας συνδεδεμένοι με τις σχολές ανώτατης εκπαίδευσης), 2) Σύνδεση της ανώτατης εκπαίδευσης με προγράμματα που έχουν είτε ζήτηση, είτε ιδιαιτερότητα λόγω κουλτούρας και περιβάλλοντος, 3) Ευέλικτα προγράμματα για εισδοχή φοιτητών- όχι εργατών,
4) Συνεργασία με πανεπιστήμια της Ευρώπης για ανταλλαγή προγραμμάτων και συνεργασία σε έρευνα αλλά και σε προγράμματα σπουδών, 5) Διευθετήσεις και προγράμματα για το θέμα της εκμάθησης της γλώσσας- για τους νεοεισερχόμενους φοιτητές.
Σήμερα στην Ευρώπη συζητούμε για περιφέρειες γνώσεις (knowledge regions) όπου τα πανεπιστήμια αποτελούν μέρος του τριπλού έλικα συνεργασίας για τη δημιουργία ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και ευημερίας για όλους τους πολίτες.
Η βασική υπόθεση είναι ότι στη σημερινή εποχή της γνώσης τα μέσα παραγωγής δε προέρχονται από τους φυσικούς πόρους, το κεφάλαιο ή το εργατικό δυναμικό μόνο συνδέονται αποφασιστικά με τη γνώση και την καινοτομία. Γι αυτό προωθούνται συνεργασίες ανάμεσα στη βιομηχανία – τα πανεπιστήμια και τις τοπικές αρχές με στόχο η συνεργασία αυτή να αναπτύξει την καινοτομία σε αγαθά και υπηρεσίες.
Το να μπορέσει η Κύπρος να καταστεί περιφερειακό κέντρο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή καλύτερα περιφερειακό κέντρο γνώσης και καινοτομίας, δε πρέπει να σταματά στην εισαγωγή περισσότερων ξένων φοιτητών, ή τη δημιουργία νέων πανεπιστημίων και νέων σχολών αλλά να εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική ανάπτυξης της γνώσης.
Το νομικό πλαίσιο λειτουργίας των πανεπιστημίων είναι μέρος της διαδικασίας αλλά όχι η ουσία. Για να καταστεί η Κύπρος περιφερειακό κέντρο σημαίνει ότι πρέπει να καταστεί ανταγωνιστική ως χώρα προαγωγής, δημιουργίας και μεταφοράς γνώσης και καινοτομίας. Μόνο έτσι θα πείσουμε ξένες χώρες να αναγνωρίσουν τα πανεπιστήμια μας και μόνο έτσι θα ελκύσουμε φοιτητές και ερευνητές καλύτερης ποιότητας.
Συμπερασματικά για να καταστεί η Κύπρος τέτοιο περιφερειακό κέντρο, πρέπει να γίνουν και τα ακόλουθα:
Να αυξηθεί η επένδυση στην έρευνα και να δοθεί τεράστια σημασία στην ΠΟΙΟΤΗΤΑ των ανώτατων σπουδών.
Να γίνει η Κύπρος ελκυστική στο ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό (επιστήμονες, ερευνητές, φοιτητές) που θα καταφέρει να το κρατήσει στην Κύπρο και να το εντάξει μακροπρόθεσμα στους επιχειρησιακούς τομείς παραγωγής έρευνας και καινοτομίας. Το σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης να τυγχάνει συστηματικής και αξιόπιστης εξωτερικής αξιολόγησης που θα κατατάσσει τα ιδρύματα και τα τμήματα σε ένα «Πρωτάθλημα» , με θεμελιώδες κριτήριο την ανταγωνιστική αξία τους.
Θα πρέπει να γίνει επιστημονικός σχεδιασμός με την αξιοποίηση έμπειρων ερευνητών από το εξωτερικό αλλά και της διεθνούς εμπειρίας τους.
Είναι αδιανόητος ο στόχος της ανάδειξης της Κύπρου ως περιφερειακού κέντρου εκπαίδευσης χωρίς να τίθεται το θέμα της χρήσης της αγγλικής γλώσσας τουλάχιστον στα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Αυτό το ζήτημα θα πρέπει να μελετηθεί μακριά από συναισθηματικά επιχειρήματα και με απολύτως ορθολογιστική διάθεση.
Άλλα θέματα που μπορούν να τεθούν είναι:
– Η πλήρης συμμόρφωση της Κύπρου με τον Χάρτη των Ερευνητών
– Η χάραξη στρατηγικής για αναγνώριση των κυπριακών πανεπιστημίων από χώρες από τις οποίες επιθυμούμε να προσελκύσουμε ταλαντούχους φοιτητές
– Η χρηματοδότηση συμμετοχής και παρουσίασης όλων των κυπριακών πανεπιστημίων σε εκπαιδευτικές εκθέσεις στο εξωτερικό
– Ενισχυμένα κίνητρα για τα παιδιά των αποδήμων μας στο εξωτερικό
Ελπίζω η πρώτη μας συνεδρία παρουσία του Υπουργού Παιδείας και των έξι Κυπριακών Πανεπιστημίων να δώσει περισσότερη ώθηση σε ένα μεγάλο όραμα παιδείας. Ο διάλογος που έγινε αποτελεί την αναγκαία πρώτη ύλη για να κάνουμε τα πιο αποφασιστικά βήματα. Χρειάζεται ασφαλώς περισσότερη συνεννόηση ανάμεσα στο Υπουργείο Παιδείας, τη Βουλή, τα Πανεπιστήμια, τους Φορείς της Παιδείας. Απαιτείται θέληση, χρόνος, και αισιοδοξία.
