του Θανάση Τσώκου
Ο ξεριζωμός του Ελληνισμού από την γή του Πόντου και η γενοκτονία των Ποντίων το 1922, συνοδεύτηκε από ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά του Παγκόσμιου Πολιτισμού και της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Την ολοσχερή καταστροφή από τους Νεότουρκους του Μοναστηριού της Παναγίας Σουμελά . Το Μοναστήρι αφού πρώτα λεηλατήθηκε και ληστεύθηκε, στην συνέχεια πυρπολήθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι ήθελαν να αποκόψουν τον Ποντιακό Ελληνισμό από τις ρίζες, την θρησκεία και τις παραδόσεις του. Να ξεριζώσουν κάθε τι ελληνικό από την γη των Ποντίων.
Το Μοναστήρι, ιδρύθηκε στο τέλος του 4ου αιώνα στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, από τους ερημίτες μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο, οι οποίοι κατόρθωσαν να χτίσουν την εκκλησία της «Σουμελιώτισσας», σκαλιστή μέσα στο βουνό. Μέχρι το 1922, η Μονή της Παναγίας Σουμελά υπήρξε θρησκευτικό, πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο για το σύνολο του Ποντιακού Ελληνισμού. Ήταν το σημείο αναφοράς των Ελλήνων του Πόντου.
Το 1931, μετά από ενέργειες του τότε Έλληνα Πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου προς την Τουρκική Κυβέρνηση και τον τότε Τούρκο Πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού, επιτεύχθηκε η μεταφορά των ιερών κειμηλίων της Μονής στην Ελλάδα. Τα κειμήλια αυτά ήταν θαμμένα σε χώρο της Μονής, σε ειδικά διαμορφωμένη κρύπτη, για να μην καταστραφούν και αυτά από τους Βέβηλους. Όπως εύστοχα ανέφερε ο τότε Υπουργός Πρόνοιας της Κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλο, Λέων. Ιασωνίδης: «Στην Ελλάδα υπήρχαν οι Πόντιοι, αλλά δεν υπήρχε ο Πόντος. Τώρα με την μεταφορά στην Ελλάδα της Παναγίας Σουμελά ήλθε και ο Πόντος».
Από το 1952, αρχίζει μια νέα σελίδα για τον Ποντιακό Ελληνισμό. Η εικόνα της Παναγίας «Σουμελιώτισας» παραχωρείται στο Σωματείο «Παναγία Σουμελά» στην Θεσσαλονίκη και αρχίζει η ανέγερση της Μονής στο Βέρμιο, κοντά στο χωριό Καστανιά. Σήμερα, το Μοναστήρι αποτελεί σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού.
Την Τρίτη της Διακαινησίμου, έγινε η τελετή κατάθεσης του θεμέλιου λίθου του Ιερού Ναού Παναγίας Σουμελά στην Κύπρο, στο χωριό Αλεθρικό, διά χειρός της Α.Μ. του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Χρυσοστόμου Β΄, στην παρουσία εκατοντάδων Ελληνοποντίων που διαμένουν στην Κύπρο. Την πρωτοβουλία για την ανέγερση του Ιερού Ναού, αλλά και πολιτιστικού κέντρου στον ίδιο χώρο, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία, έχει αναλάβει το Ίδρυμα Αρωγής Ελλήνων του Πόντου «ΤΣΑΛΚΑ» με πρόεδρο τον Αβραάμ Αναστασιάδη.
Παρόντες στην τελετή, εκτός των άλλων προσκεκλημένων, ήταν και ο Μητροπολίτης Βέροιας, Νάουσας και Καμπανίας Παντελεήμονας , ο ηγούμενος της Μονής Παναγία Σουμελά, ο Πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιδρύματος Παναγία Σουμελά, ο Πρέσβης της Γεωργίας στην Κύπρο, οι Μητροπολίτες Κιτίου και Τριμυθούντος, βουλευτές και άλλοι επίσημοι. Ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμονας, μετέφερε στην Κύπρο από την Βέροια, πιστό αντίγραφο της Ιεράς εικόνας, την οποία αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς, δηλώνοντας ότι η «Παναγία Σουμελά, είναι για τους Πόντιους η ίδια η ζωή και η καρδιά τους. Η προσευχή και η ελπίδα τους».
Ο Ιερός Ναός Παναγίας Σουμελά στο Αλεθρικό, θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τους Έλληνες του Πόντου που διαμένουν στην Κύπρο. Φάρο καθοδήγησης και πνευματικής ανάτασης αυτών που επέλεξαν την Κύπρο σαν δεύτερη τους πατρίδα. Συνεχίζουν τις παραδόσεις και τα έθιμα τους, μη ξεχνώντας ποτέ, την γενοκτονία των προγόνων τους και τις χαμένες αλλά αλησμόνητες πατρίδες. Ευχή όλων μας να περατωθεί το θεάρεστο αυτό έργο το συντομότερο δυνατό.
