του Χριστόφορου Φωκαΐδη
Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο είναι ιστορικές, όχι μόνο για τον αιγυπτιακό λαό αλλά για το σύνολο των αραβικών κρατών. Βρισκόμαστε μπροστά σε εξελίξεις που αναδιατάσσουν το παγιωμένο σκηνικό δεκαετιών στη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική. Αυταρχικά καθεστώτα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν άτρωτα σείονται κάτω από το βάρος λαϊκών κινημάτων που ενσωματώνουν στην ανατρεπτική τους δυναμική ετερόκλητες δυνάμεις. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της επανάστασης στις επικοινωνίες, η απήχηση των κινημάτων αυτών μπορεί να προσλάβει χαρακτήρα ντόμινο. Το καίριο ζήτημα βεβαίως είναι προς τα πού θα κατευθυνθούν οι κοινωνίες αυτές: προς μια πιο φιλελεύθερη συγκρότηση ή προς τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, κάτω από την πίεση της φτώχειας και της δημογραφικής έκρηξης.
Οι εξαιρετικά σημαντικές αυτές εξελίξεις διαδραματίζονται στη γειτονιά μας. Η Κύπρος βρίσκεται το νοτιοανατολικότερο άκρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαθέτει άμεση γεωγραφική εγγύτητα με την πλέον ταραχώδη περιοχή του πλανήτη, στην οποία λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα. Είναι σημαντικό λοιπόν να αντιληφθούμε το μέγεθος της πρόκλησης αλλά και το πόσο κρίσιμο είναι να αντιμετωπιστούν οι εξελίξεις αυτές στο πλαίσιο μιας κοινής πολιτικής με τους Ευρωπαίους εταίρους μας.
Η γεωγραφική μας θέση αλλά και οι παραδοσιακά καλές σχέσεις που διατηρούμε με όλες τις χώρες της περιοχής μας παρέχουν τις προϋποθέσεις για την ανάληψη σημαντικού ρόλου. Πολύ πιο σημαντικός όμως μπορεί να είναι ο ρόλος αυτός αν καταφέρουμε να εμπλέξουμε θεσμικά την Ε.Ε. στην περιοχή. Αποτελεί κανόνα πως τα μικρά κράτη μπορούν να ενισχύσουν την επιρροή τους σε ένα περιφερειακό σύστημα αν ταυτίσουν τα συμφέροντά τους με μεγαλύτερους παίκτες, μέσα από θεσμικά σχήματα που μπορούν να τους προσθέσουν ισχύ και νέες δυνατότητες.
Με προηγούμενο άρθρο πριν λίγες βδομάδες, είχα προτείνει πως η Κύπρος θα μπορούσε να αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για τη διαμόρφωση μιας πολιτικής «Νοτιανατολικής Διάστασης» της Ε.Ε., μιας πολιτικής δηλαδή ειδικά διαμορφωμένης για την ανατολική Μεσόγειο. Μια ανάλογη πολιτική για την βόρεια Ευρώπη είχε εφαρμόσει η Ε.Ε. στα τέλη της δεκαετίας του ’90, με πρωτοβουλία της Φινλανδίας, και πήρε το όνομα «Βόρεια Διάσταση». Η πρωτοβουλία εκείνη είχε ως στόχο την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας και τη σταδιακή προσαρμογή των συμμετεχόντων κρατών -μη μελών της Ε.Ε.-, στα οικονομικά και πολιτικά πρότυπα της Ένωσης.
Μια «Νοτιανατολική Διάσταση» θα μπορούσε να συμπληρώσει την υφιστάμενη «Πολιτική Γειτνίασης» και την «Ένωση για την Μεσόγειο», που μέχρι σήμερα δεν έχουν ουσιαστικά πετύχει το στόχο τους, την προώθηση δηλαδή της δημοκρατίας, της σταθερότητας, της ειρήνης και της ευημερίας. Υπάρχουν, θεωρώ, πολλές ιδιαιτερότητες στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, που δημιουργούν την ανάγκη για μια πιο εξειδικευμένη πολιτική της Ε.Ε., ειδικά σε τομείς όπως η μετανάστευση, η ενέργεια, οι συγκοινωνίες, ο τουρισμός, η ναυτιλία, το εμπόριο, το περιβάλλον.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να διεκδικήσει η Κύπρος το ρόλο αυτό και να καταστεί πραγματικά γέφυρα μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής είναι δημιουργία κατάλληλων υποδομών όπως η σύσταση ινστιτούτων και η προώθηση ειδικών προγραμμάτων παρακολούθησης και εξειδίκευσης σε θέματα Μέσης Ανατολής, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Η γνώση κυρίως της αραβικής και της εβραϊκής γλώσσας και η στελέχωση του Υπουργείου Εξωτερικών και άλλων υπηρεσιών από ειδικούς στο τομέα αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας.
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός έχει έγκαιρα δημιουργήσει τη βάση για να λειτουργήσει σε κομματικό επίπεδο, το Παρατηρητήριο Μέσης Ανατολής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, με έδρα την Κύπρο. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες απαιτούνται όμως, στο συντεταγμένο πλαίσιο της κυπριακής πολιτείας, και σε επίπεδο κυβέρνησης και σε επίπεδο Βουλής, ιδιαίτερα στην προοπτική της Κυπριακής Προεδρίας της Ε.Ε. το 2012.
