του Χριστόφορου Φωκαΐδη
Η επίσημη δήλωση του πρόεδρου της Δημοκρατίας, από τη Νέα Υόρκη όπου βρίσκεται για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ότι η Τουρκία δεν είναι έτοιμη για λύση, προκαλεί για άλλη μια φορά ερωτηματικά ως προς την όλη μας στρατηγική στο Κυπριακό. Μετά από δύο ολόκληρα χρόνια διαπραγματεύσεων, στα οποία η Τουρκία κατάφερε να εδραιώσει την εικόνα αποενοχοποίησης της στη διεθνή κοινότητα, διαπιστώνουμε σήμερα αυτό που θα έπρεπε από την αρχή ορθά να εκτιμήσουμε. Ό,τι δηλαδή η Τουρκία δεν πρόκειται να δώσει στο Κυπριακό αν δεν έχει κάτι συγκεκριμένο να πάρει ή κάτι σημαντικό να χάσει.
Είμαι της άποψης πως για τη σημερινή κυβέρνηση στην Άγκυρα, η λύση του Κυπριακού αποτελεί αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την Τουρκία του 2023, όπως την οραματίζονται Ερντογάν και Νταβούτογλου. Ωστόσο, η Τουρκία δεν έχει κανένα λόγο να βιάζεται. Άλλωστε, οι όροι λύσης του Κυπριακού γίνονται de facto ευνοϊκότεροι για αυτήν όσο περισσότερο αργεί η λύση. Όχι μόνο επί του εδάφους αλλά πλέον και μέσα από αποφάσεις δικαστηρίων. Συμφέρει, συνεπώς, στην Τουρκία να κρατά το Κυπριακό όμηρο της ενταξιακής της προοπτικής. Με μια προϋπόθεση βεβαίως: ότι η Τουρκία δεν φορτώνεται το κόστος της μη λύσης.
Χρειάζονταν άραγε δύο χρόνια συνομιλίες για να διαπιστώσουμε ότι η Τουρκία δεν έχει λόγο να επείγεται; Το στοίχημα ήταν, και είναι ακόμα, με αυτό δεδομένο, να επιτυγχάνουμε τη διαμόρφωση των προϋποθέσεων εκείνων που θα οδηγούν σε μεταβολή της τουρκικής στάσης.
Πόσο στρατηγικά ορθή είναι, για παράδειγμα, η εμμονή στο δόγμα της κυπριακής ιδιοκτησίας λύσης, όταν εμείς πρώτοι στέλλουμε το μήνυμα στη διεθνή κοινότητα πως η λύση είναι θέμα των δύο κοινοτήτων της Κύπρου; Δεν αμφισβητώ ούτε τις προθέσεις, ούτε την αρχή πως η λύση δεν πρέπει να είναι δοτή από τους ξένους. Όμως, αξιολογήσαμε όλο αυτό το διάστημα κατά πόσο παίζουμε το παιγνίδι της Άγκυρας, η οποία θέλει να παρουσιάζεται ως ένα εποικοδομητικό τρίτο μέρος στο Κυπριακό;
Μήπως όλη αυτή η επικοινωνιακή εκστρατεία, ότι δήθεν η Τουρκία επείγεται για λύση και η δική μας αμηχανία στο άκουσμα χρονοδιαγραμμάτων, τελικά κλόνισε την αξιοπιστία μας προς τα έξω; Κι’ αν εκτιμούσαμε ότι όλα αυτά εντάσσονταν στο πλαίσιο ενός επικοινωνιακού παιγνιδιού γιατί δεν αναπτύξαμε και εμείς τη δική μας επικοινωνιακή στρατηγική ως απάντηση; Εν προκειμένω τι νόημα είχαν άραγε οι δηλώσεις προ μερικών εβδομάδων του Γραμματέα του ΑΚΕΛ ότι οι προτάσεις που καταθέτει τώρα η τουρκική πλευρά είναι καλύτερες από το 2004;
Φτάσαμε στο σημείο να δίνουμε την εντύπωση πως αρνούμαστε την ίδια την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις διαπραγματεύσεις, όπως προνοούσε η πρόταση-βολιδοσκόπηση της ισπανικής προεδρίας ενώ την αποδεχόταν εκ του ασφαλούς η Άγκυρα, γνωρίζοντας ότι θα την απορρίπταμε εμείς. Ο πολύς Νταβούτογλου μάλιστα, λίγες βδομάδες μετά που η Τουρκία είχε κερδίσει τις εντυπώσεις, φρόντισε δημόσια να απεγκλωβιστεί από την πρόταση αυτή, καταθέτοντας νέα στην οποία δεν συμπεριλαμβανόταν η Ε.Ε..
Κατά τα άλλα, ο πρόεδρος Χριστόφιας από τη Νέα Υόρκη κάλεσε ξανά την Τουρκία να μας δοκιμάσει! Μα εμείς, θα έπρεπε κύριε πρόεδρε να δοκιμάσουμε την Τουρκία. Να δοκιμάσουμε αν επιτέλους εννοεί όλα αυτά που λέει ότι επείγεται για λύση. Και αν δεν τα εννοεί, τότε ναι, να αξιοποιήσουμε επιτέλους τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ασκήσουμε πίεση στην Τουρκία, θέτοντας φραγμό στην ενταξιακή της πορεία.
Αυτό όμως προϋποθέτει ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό από τον οποίο δύο στοιχεία δεν μπορούν να απουσιάζουν: α) η επανατοποθέτηση της Τουρκίας ως μέρος του προβλήματος στο Κυπριακό, και όχι ως μέρος της λύσης του, όπως η ίδια προσπαθεί να εμφανιστεί και β)η ουσιαστική εμπλοκή της Ε.Ε. στις συνομιλίες για λύση. Σ’ αυτό έγκειται και η φιλοσοφία της διορατικής πρότασης, που εδώ και μήνες έχει καταθέσει ο Δημοκρατικός Συναγερμός, για διεύρυνση της υφιστάμενης διαπραγματευτικής διαδικασίας, στο πλαίσιο πάντοτε μιας συνολικότερης στρατηγικής.
