του Χριστόφορου Φωκαΐδη
Η ολοένα εντεινόμενη τάση απαξίωσης της πολιτικής συνιστά στην ουσία ένα εγγενές πρόβλημα της ίδιας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στη σύγχρονη εποχή. Η κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών έναντι των κομμάτων, όπως αποτυπώνεται μέσα από έρευνες κοινής γνώμης αλλά και με ψηλά ποσοστά αποχής στις εκλογές, δεν αποτελεί παρά αμφισβήτηση του κατεξοχήν θεσμού πολιτικής αντιπροσώπευσης στις σύγχρονες κοινωνίες.
Στην εποχή της επανάστασης των νέων τεχνολογιών και της επικοινωνίας, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία όπως καθιερώθηκε μετά τον Διαφωτισμό, αδυνατεί να διασφαλίσει τη συμμετοχή των πολιτών στο πολιτικό γίγνεσθαι κατά τρόπο που να υπηρετείται το δημοκρατικό ιδεώδες της κυβέρνησης από το δήμο: το να «κρατούν», να κυβερνούν δηλαδή οι πολίτες (δήμο-κρατία). Όχι μόνο γιατί η ιδιότητα του πολίτη έχει συρρικνωθεί ουσιαστικά σ’ αυτήν του εκλογέα αλλά γιατί, ακόμα κι’ αυτό το ιερό δικαίωμα της ψήφου αποϊεροποιείται στη σύγχρονη εποχή, μέσα από την καταιγιστική ισχύ των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των δημοσκοπήσεων.
Απάντηση στο πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να δοθεί ούτε με επιστροφή στο συμμετοχικό μοντέλο της εκκλησίας του δήμου, ούτε βεβαίως με άρνηση της τεχνολογικής εξέλιξης. Εκεί που θα πρέπει να στραφεί η προσοχή είναι στο πώς η δημοκρατία σήμερα, πέρα από αντιπροσωπευτική καθίσταται πιο διαβουλευτική. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει πρωτίστως τα κόμματα να επαναπροσδιορίσουν τη λειτουργία τους. Το στοίχημα εδώ δεν είναι πώς η λαϊκή ετυμηγορία αποτυπώνεται κατά τρόπο δημοκρατικό σε κομματικά ποσοστά κάθε πέντε χρόνια αλλά πώς διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για μια συνεχή και ουσιαστική διαδικασία διαβούλευσης με τους πολίτες. Γι’ αυτό χρειάζονται ρηξικέλευθες προτάσεις και τομές που θα καθιστούν τα κόμματα πιο ανοικτά προς την κοινωνία και που θα αποκαθιστούν την τραυματισμένη σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτική.
Στην ουσία, το ζητούμενο είναι ένα νέο ανοικτό κόμμα που δεν θα αυτοπροσδιορίζεται ως κόμμα μελών ή οπαδών. Το ανοικτό κόμμα είναι κόμμα πολιτών και ως τέτοιο, ανοίγει τις πόρτες του και δίνει λόγο σε όλους όσοι επιθυμούν να το πράξουν. Καθιερώνει το διάλογο και τη διαβούλευση με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και διατηρεί πάντα ανοιχτή την ατζέντα για συζήτηση θεμάτων που εγείρουν ομάδες πολιτών στα συλλογικά του όργανα, στο πλαίσιο ενός ανοιχτού δημόσιου διαλόγου.
Ένα ανοικτό κόμμα λειτουργεί μέσα σε καθεστώς πλήρους διαφάνειας στη διαχείριση των οικονομικών του και καθιερώνει μέσα από καταστατικές διατάξεις περιοριστικά μέτρα για πρόληψη και αποτροπή φαινομένων διαπλοκής και διαφθοράς των αξιωματούχων του. Θεσμοθετεί την ανανέωση και την αλλαγή ως το διαρκές διακύβευμα της πολιτικής και δεν αρνείται τη θετική διάκριση υπέρ των νέων και των γυναικών έτσι που να διορθώνει ανισότητες.
Η δύναμη ενός κόμματος να ανανεώνεται και να προσαρμόζεται διαρκώς στα σύγχρονα δεδομένα, που επιβάλλουν νέους όρους λειτουργίας της δημοκρατίας, αποτελεί σήμερα καθοριστική προϋπόθεση προκειμένου να αντιστραφεί το κλίμα απαξίωσης της πολιτικής. Το πακέτο προτάσεων για καταστατικές τροποποιήσεις, που τίθεται ως εισήγηση του Πολιτικού Γραφείου στο επικείμενο Καταστατικό Συνέδριο του Δημοκρατικού Συναγερμού, συνιστά ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση και επιβεβαιώνει τη βούληση της ηγεσίας της παράταξης να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της νέας εποχής.
