του Αβέρωφ Νεοφύτου
Μια βαθύτερη ανάλυση της ΑΤΑ όμως, με αυστηρά οικονομικά κριτήρια, καταδεικνύει ότι σε ένα μεγάλο βαθμό προκαλεί αδικίες. Η ίδια η ΑΤΑ, που έχει σκοπό να προστατεύει τα εισοδήματα των εργαζομένων τροφοδοτεί τον πληθωρισμό. Με την προσωρινή αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, αυξάνεται ο πληθωρισμός ζήτησης ενώ ταυτόχρονα αυξάνονται και οι τιμές των προϊόντων στην αγορά λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής από τις εγχώριες επιχειρήσεις . Αυτή η αύξηση στις τελικές τιμές των προϊόντων, πλήττει την ανταγωνιστικότητα των Κυπριακών εταιριών έναντι των εισαγόμενων προϊόντων. Επίσης τα προϊόντα των Κυπριακών εταιριών καθίστανται μη ανταγωνιστικά και στις διεθνείς αγορές όπου προορίζονται για εξαγωγές.
Ένα άλλο μειονέκτημα της ΑΤΑ στη σημερινή της μορφή είναι η απουσία σύνδεσης της με την παραγωγικότητα. Οι αυξήσεις στους μισθούς είναι οι ίδιες σε όλους τους κλάδους της οικονομίας ενώ η παραγωγικότητα μεταξύ τους διαφέρει. Το ίδιο ισχύει και για τους εργαζομένους, οι οποίοι παίρνουν την ίδια αύξηση χωρίς σύνδεση με την παραγωγικότητα τους.
Στο σημείο όμως που η ΑΤΑ με τη σημερινή της μορφή αποτυγχάνει περισσότερο, είναι η παροχή κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο σκοπός της ΑΤΑ είναι να προστατεύει το εισόδημα των εργαζομένων από τις αυξήσεις στις τιμές. Πολλοί εργαζόμενοι, ιδικά στον ιδιωτικό τομέα δεν καλύπτονται από τις συλλογικές συμβάσεις και δεν λαμβάνουν ΑΤΑ, ενώ ταυτόχρονα πλήττονται από τις αυξήσεις του πληθωρισμού που προέρχονται από την ΑΤΑ. Έτσι σε τελική ανάλυση απλά υπόκεινται στα μειονεκτήματα της ΑΤΑ χωρίς να παίρνουν την αύξηση στον μισθό τους. Επίσης, επειδή η προσαρμογή γίνεται ποσοστιαία, οι υψηλόμισθοι εργαζόμενοι, λαμβάνουν μεγαλύτερη αύξηση στον μισθό τους σε απόλυτους αριθμούς, ενώ πλήττονται αναλογικά λιγότερο από την αύξηση του πληθωρισμού. Αυτή η κοινωνική αδικία ανοίγει περισσότερο την ψαλίδα μεταξύ υψηλόμισθων και χαμηλόμισθων και μεγαλώνει την ανισότητα του εισοδήματος. Η ψαλίδα αυτή ανοίγει ακόμα περαιτέρω εάν αναλογιστούμε ότι οι τιμές στα προϊόντα ανελαστικής ζήτησης αυξάνονται αναλογικά περισσότερο από ότι ο μέσος όρος που αντιπροσωπεύει ο τιμαριθμικός δείκτης.
Ο σκοπός δεν είναι η κατάργηση της ΑΤΑ αλλά η μετατροπή της σε ένα πραγματικά δίκαιο, κοινωνικό μέτρο έτσι ώστε τα οικονομικά της μειονεκτήματα να αντισταθμίζονται από τα κοινωνικά οφέλη και να μπορέσει επιτέλους να λειτουργήσει σαν αυτόματος σταθεροποιητής της οικονομίας. Αυτό μπορεί να γίνει με την κλιμακωτή ΑΤΑ.
Για να μπορέσει να γίνει αυτό πρέπει να κατηγοριοποιηθούν οι εργαζόμενοι με βάση το εισόδημα τους, σε κάτι αντίστροφα ανάλογο του φόρου εισοδήματος. Θα μπορούσαν να καθοριστούν διάφοροι συντελεστές στους οποίους να υπόκεινται οι διάφορες κατηγορίες εργαζομένων. Πιο ψηλός συντελεστής για τους πιο χαμηλόμισθους και σκαλωτά να χαμηλώνει όπως αυξάνεται το εισόδημα. Με αυτό τον τρόπο οι πιο χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι θα απολαμβάνουν τις πιο μεγάλες αυξήσεις. Σε αυτή την λογική θα μπορούσαν να βρεθούν πολλές εισηγήσεις που θα καθιστούσαν την ΑΤΑ κοινωνικά πιο δίκαιη. Μία άλλη εισήγηση θα μπορούσε να είναι η επιβολή μιας κατώτατης αύξησης για τους χαμηλόμισθους και μιας ανώτατης αύξησης για τους υψηλόμισθους.
Εν κατακλείδι, δεν υφίσταται θέμα κατάργησης της ΑΤΑ. Ο σκοπός είναι να εκπληρώσει τον σκοπό για τον οποίο εισήχθηκε. Ο σκοπός είναι η διασφάλιση των εισοδημάτων των εργαζομένων από τις αυξήσεις στις τιμές ώστε τα οικονομικά μειονεκτήματα να αντισταθμίζονται από τα κοινωνικά οφέλη. Εάν επιτευχτεί αυτό, τότε θα υπάρχει και αύξηση στην κατανάλωση που συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη. Αυτό γιατί οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι έχουν μεγαλύτερη ροπή προς κατανάλωση από ότι οι υψηλόμισθοι (εκτιμάται γύρω στο 90%). Δηλαδή μια αύξηση στο μισθό 100 Ευρώ θα οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσης κατά 90 Ευρώ σε αντίθεση με ένα υψηλόμισθο ο οποίος μπορεί να επιλέξει να αποταμιεύσει μεγάλο μέρος και να καταναλώσει τα υπόλοιπα. Αυτή η αύξηση στην κατανάλωση βοηθά πολύ περισσότερο στην οικονομική ανάπτυξη από ότι η αποταμίευση.
Μέσα από κοινωνικό διάλογο και ανταλλαγή απόψεων και εισηγήσεων θα μπορούσε να επιτευχτεί η μεταρρύθμιση του θεσμού της ΑΤΑ ώστε ο θεσμός να ενδυναμωθεί και να προσφέρει την κοινωνική δικαιοσύνη για την προσφορά της οποίας εισήχθηκε.
