του Χριστόφορου Φωκαΐδη
Είναι ξεκάθαρο, και με βάση δημόσιες δηλώσεις της κυβέρνησης, πως λύση πριν τις λεγόμενες εκλογές στα κατεχόμενα, δεν μπορεί να υπάρξει. Στην καλύτερη περίπτωση, θα καταγραφεί κάποια σύγκλιση στα κεφάλαια της οικονομίας και της Ευρωπαικής Ένωσης, στις επόμενες μερικές συναντήσεις που θα πραγματοποιηθούν μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: ποια μπορεί να είναι η προοπτική των διαπραγματεύσεων μετά τις λεγόμενες εκλογές και τί μπορούμε να αναμένουμε;
Δύο φαίνεται να είναι τα πιθανά σενάρια. Το πρώτο και πιο πιθανό μέχρι στιγμής σενάριο είναι να εκλεγεί ο Έρογλου, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις. Σ’ αυτό το σενάριο, η λογική της κυπριακής ιδιοκτησίας λύσης θα υποστεί τεράστιο πλήγμα ενώ η προοπτική θετικής κατάληξης των συνομιλιών θα είναι πλέον εξαιρετικά περιορισμένη. Με τον Έρογλου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν θα είναι η κυπριακή του καταγωγή αλλά μόνο η πίεση της Άγκυρας που θα μπορεί να επενεργήσει έτσι που να μην καταρρεύσουν οι συνομιλίες. Ακόμα όμως και στην τελευταία περίπτωση, θα είναι πολύ δύσκολο η διαδικασία των συνομιλιών να μην πάρει, αργά ή γρήγορα, τον χαρακτήρα ενός παιγνιδιού επίρριψης ευθυνών (blame game), παρά ουσιαστικής διαπραγμάτευσης με στόχο τη λύση στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.
Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η δική μας πλευρά, δεν θα έχει άλλη επιλογή από του να καταφύγει στο διεθνή παράγοντα προκειμένου να καταγγείλει την τουρκική αδιαλλαξία. Με τον τρόπο όμως που οικοδομήσαμε την πολιτική μας, και με δεδομένο πως η Άγκυρα θα ασκήσει όση πίεση επιβάλλεται στον Έρογλου προκειμένου να μην επιρριφθεί μονομερώς η ευθύνη ενός ναυαγίου στην τουρκική πλευρά, τα πράγματα δεν θα είναι καθόλου εύκολα. Ιδιαίτερα, γιατί είναι η δική μας κυβέρνηση που επανειλημμένα τόνιζε πως η κυπριακή λύση μπορεί να εξευρεθεί μόνο με τον Χριστόφια και τον Ταλάτ ως διαπραγματευτές («ποιοι άλλοι μπορούν να λύσουν αυτό το ιστορικό πρόβλημα αν δεν μπορούμε εμείς;», από δήλωση προέδρου Χριστόφια, 14 Μαΐου 2009). Και είναι εδώ ακριβώς που θα δυσκολευτούμε να πείσουμε πώς με μια τέτοια προσέγγιση, δεν αξιοποιήσαμε κατάλληλα δύο χρόνια θητείας Ταλάτ για να εξαντλήσουμε τις δυνατότητες που υπάρχουν με στόχο την εξεύρεση λύσης. Θα πρόσθετα εδώ πως για τον ίδιο λόγο θα ήταν πιο εύκολη στο διάστημα που διέρρευσε και η τεκμηρίωση της τουρκικής αδιαλλαξίας σε περίπτωση αδιεξόδου.
Ας δούμε, όμως, και το δεύτερο σενάριο που έχουμε ενώπιον μας, που είναι να επανεκλεγεί ο Ταλάτ. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξει ουσιαστική και αποφασιστική παρέμβαση της Τουρκίας (ή πιο ορθά της κυβέρνησης Ερντογάν). Αν τις επόμενες μέρες ανακοινωθεί υποψηφιότητα από τον Ερτουρούρογλου, πρώην εσωκομματικό αντίπαλο του Έρογλου για την προεδρία του κόμματος Εθνικής Ενότητας, ή κάποιου άλλου υποψηφίου από το χώρο της δεξιάς, τότε αυτό θα αποτελεί ισχυρή ένδειξη πως η κυβέρνηση Ερντογάν κινείται με στόχο να ανακόψει την εκλογή Έρογλου. Κάτι τέτοιο θα στέλλει το μήνυμα πως η κυβέρνηση Ερντογάν επιθυμεί να διατηρήσει ανοιχτή την προοπτική θετικής κατάληξης των συνομιλιών και πως οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν απ’ εκεί που θα έχουν μείνει, σε περίπτωση επανεκλογής Ταλάτ.
Η εξαγγελία, βεβαίως, τρίτης ισχυρής υποψηφιότητας, αν τελικά πραγματοποιηθεί, δεν σημαίνει ότι εξασφαλίζει και την εκλογική επιτυχία στον Ταλάτ. Οι αναλύσεις που συχνά-πυκνά ακούονται περί μονολιθικής εθνικής τουρκικής πολιτικής στο Κυπριακό εκφράζουν μόνο τη μισή αλήθεια. Στην Τουρκία βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή μια έντονη αντιπαράθεση μεταξύ της κυβέρνησης του ισλαμικού κόμματος του Ερντογάν και του στρατού. Μια αντιπαράθεση με ιστορικό βάθος και με προεκτάσεις στο Κυπριακό, που έχουν διαφανεί ακόμα πιο έντονα μετά τη στήριξη της κυβέρνησης Ερντογάν στο σχέδιο Ανάν και τα σενάρια πραξικοπήματος εναντίον της, που καταστρώθηκαν από παραστρατιωτικές οργανώσεις. Αποτελεί γεγονός πως ο Ερντογάν έχει κερδίσει τα τελευταία χρόνια σημαντικές μάχες, ο πόλεμος όμως, πολύ απέχει από του να θεωρείται ότι έχει κριθεί.
Συνεπώς, θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε πώς τελικά θα κινηθούν τα αντιπαρατιθέμενα στρατόπεδα στην Άγκυρα και ποια θα είναι η τελική επίδραση τους ως προς το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στα κατεχόμενα.
Σε κάθε περίπτωση, με τον τρόπο που χειριστήκαμε τα πράγματα, μη αξιοποιώντας τον διεθνή παράγοντα (στην προκειμένη περίπτωση κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση) αλλά και τον παράγοντα χρόνο, έχουμε αφήσει, δυστυχώς, τις εξελίξεις να βρίσκονται αυτή τη στιγμή εν πολλοίς στα χέρια της Άγκυρας. Γιατί στο θετικό σενάριο μόνο με έντονη παρέμβαση της κυβέρνησης Ερντογάν μπορεί να σωθεί ο Ταλάτ, πράγμα που θα τον καθιστά ακόμα πιο δεσμευμένο σ΄αυτήν. Ενώ στο αρνητικό σενάριο της εκλογής Έρογλου, μόνο με παρέμβαση της Άγκυρας θα μπορούμε να ελπίζουμε σε συνέχιση των συνομιλιών στην ίδια βάση.
