Σχόλια για τον Προϋπολογισμό

Ο αναπληρωτής πρόεδρος του Δημοκρατικού Συναγερμού Αβέρωφ Νεοφύτου προέβη χθες σε  προκαταρτικά σχόλια και παρατηρήσεις για τον Κρατικό Προϋπολογισμό 2012:

 

1. Κρατικά Έσοδα 

Έσοδα για το 2012

Ο προϋπολογισμός αναμένει αυξημένα έσοδα κατά 11,1% το 2012 σε σχέση με τα αναμενόμενα έσοδα του 2011.

Τα έσοδα από άμεση φορολογία αναμένονται να αυξηθούν το 2012 κατά 15,6% σε σχέση με το 2011, όπου αναμένεται να παρουσιάσουν οριακή αύξηση του 0,9% σε σχέση με το 2010. Πιο συγκεκριμένα τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να αυξηθούν κατά 6,1%, τα έσοδα από εταιρικό φόρο να αυξηθούν με ρυθμό 7,8% και τα έσοδα από φόρους περιουσίας (κυρίως από φόρο κεφαλαιουχικών κερδών) να αυξηθούν κατά 43,7%.

Ο ρυθμός αύξησης των εσόδων από έμμεση φορολογία προβλέπεται να αυξηθεί κατά 7,8% για το 2012. Τα έσοδα από το ΦΠΑ αναμένονται να αυξηθούν με ρυθμό 10,8% σε σχέση με μείωση 1% το 2011, τα έσοδα από φόρους κατανάλωσης αναμένονται να αυξηθούν κατά 5,6% και τα έσοδα από δικαιώματα κτηματολογίου και χωρομετρίας προβλέπονται να αυξηθούν κατά 21,5%.

Τα μη φορολογικά έσοδα προϋπολογίζονται να αυξηθούν το 2012 με ρυθμό 5,7% σε σχέση με το 2011.

Έσοδα για το 2011

Με βάση τον περσινό προϋπολογισμό, τα έσοδα από άμεσους φόρους το 2011 θα αυξάνονταν κατά 6,4% σε σχέση με το 2010. Στην πραγματικότητα αυξήθηκαν κατά 0,9%. Τα έσοδα από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων θα αυξάνονταν κατά 10% σχεδόν ενώ αυξήθηκαν 7% περίπου. Τα έσοδα από φόρους περιουσίας αναμένονταν να κυμανθούν στα ίδια επίπεδα με το 2010 ενώ τελικά μειώθηκαν κατά 25%. Τα έσοδα από έμμεσους φόρους υπολογίζονταν να αυξηθούν κατά 7% περίπου ενώ αυξήθηκαν 5,5%. Τα έσοδα από φόρους κατανάλωσης υπολογίζονταν να ξεπεράσουν το 17% σε αύξηση ενώ τα τελικά αυξήθηκαν κατά 15%. Τα έσοδα από ΦΠΑ προϋπολογίζονταν να αυξηθούν με ρυθμό 11% και τελικά υπήρξε μείωση της τάξης του 1%.

Σε γενικές γραμμές υπήρξαν τεράστιες ποσοστιαίες αποκλίσεις μεταξύ των προϋπολογιζόμενων ποσών για το 2011 και των πραγματικών. Και οι μεγάλες αποκλίσεις υπήρξαν και στον προϋπολογισμό του 2010. Σίγουρα αυτό το γεγονός δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για τις προβλέψεις για το 2012. Οι αποκλίσεις αυτές φαίνονται στον πιο κάτω πίνακα.

 

 

 

 

Σχόλιο

Είναι εμφανές πως ο προϋπολογισμός είναι βασισμένος σε μη ρεαλιστικές εκτιμήσεις και σε ευσεβοποθισμούς. Με βάση τις εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ για το 2012 θα είναι οριακά θετικός στο 0,2%. Άρα σε μια περίοδο χωρίς ανάπτυξη της οικονομίας, πως μπορεί να προβλέπεται μια τόσο μεγάλη αύξηση στα φορολογικά έσοδα; Ήδη η οικοδομική βιομηχανία βρίσκεται σε τέλμα και οι επενδύσεις στον τομέα έχουν παγοποιηθεί. Οι τράπεζες δεν δίνουν πλέον εύκολα δάνεια για επιχειρηματικές δραστηριότητες και οι επενδύσεις έχουν σταματήσει. Τα αυξημένα επιτόκια, το αυξημένο κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος και οι αυξημένες φορολογίες έχουν ανεβάσει κατά πολύ τα κόστη των επιχειρήσεων. Άρα πώς είναι δυνατόν το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης να αναμένει αυξημένα έσοδα από εταιρικό φόρο της τάξης του 7%; Βάσει των ευρημάτων του ΔΝΤ, «το κλίμα περιορισμένης πιστωτικής επέκτασης και η αβεβαιότητα είναι πιθανόν να επηρεάσουν αρνητικά τόσο την κατανάλωση όσο και τις επενδύσεις». Άρα σε μια τέτοια περίοδο, πώς είναι δυνατόν η κυβέρνηση να αναμένει τόση μεγάλη αύξηση στα κρατικά έσοδα; 

Επίσης σε μια περίοδο χωρίς οικονομική ανάπτυξη, όπου τα εισοδήματα παραμένουν σταθερά και η ιδιωτική κατανάλωση μειώνεται, τα έσοδα από το ΦΠΑ προβλέπεται να αυξηθούν κατά 11% σχεδόν. Είναι εμφανές πως η κυβέρνηση θεωρεί δεδομένη την αύξηση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ σε 17%. Δεν μπορεί να υπάρχει άλλη εξήγηση. Δυστυχώς η εισήγηση του ΔΝΤ πως οι προβλέψεις θα πρέπει να βασίζονται σε συντηρητικές υποθέσεις για να αποτελέσουν προϋπόθεση για την ανάκτηση της αξιοπιστίας και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, δεν έχει εισακουστεί. Εάν φυσικά η Βουλή καταψηφίσει το νομοσχέδιο για αύξηση του ΦΠΑ, τότε το δημοσιονομικό έλλειμμα, με βάση τον κρατικό προϋπολογισμό, θα αυξηθεί κατά μια περίπου ποσοστιαία μονάδα και θα προσεγγίσει το 4% του ΑΕΠ για το 2012.

 

2. Κρατικές Δαπάνες

Δαπάνες για το 2012

Στον προϋπολογισμό του 2012 το σύνολο των κρατικών δαπανών, εξαιρουμένων των αποπληρωμών των δανείων, αναμένονται να μειωθούν κατά  -6%.

Οι δαπάνες προσωπικού όμως, που είναι και η μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών, υπολογίζονται να αυξηθούν κατά 3% το 2012. Πιο αναλυτικά οι απολαβές αναμένεται να αυξηθούν κατά 0,9% και οι συντάξεις και τα φιλοδωρήματα αναμένεται να καταγράψουν αύξηση της τάξης του 12,5%.

Η δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών, οι Μεταβιβαστικές Πληρωμές, που αποτελούνται κυρίως από τις κοινωνικές παροχές, τις χορηγίες προς ημικρατικούς οργανισμούς και τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθώς και την συνεισφορά προς το ΤΚΑ, προβλέπεται να μειωθούν κατά -10,6%. Ο λόγος είναι η στόχευση των κοινωνικών παροχών και η χαμηλότερες χορηγίες που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό. Πιο συγκεκριμένα οι κοινωνικές παροχές προβλέπεται να μειωθούν κατά -14,7% το 2012.

Οι λειτουργικές δαπάνες του κράτους αναμένεται να μειωθούν κατά -10,9% το 2012.

Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες αναμένεται να μειωθούν κατά -16,7%.

Οι δαπάνες τόκων προβλέπεται να παρουσιάσουν μείωση της τάξης του -3,3%, λόγω μείωσης του κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους.

Δαπάνες για το 2011

Οι αποκλίσεις που υπήρξαν στις δημόσιες δαπάνες κατά το 2011 ήταν κάτι περισσότερο από τεράστιες. Με βάση τον προϋπολογισμό του 2011, οι δαπάνες προσωπικού θα αυξάνονταν κατά 5%. Δυστυχώς όμως τα στοιχεία στον φετινό προϋπολογισμό καταδεικνύουν ότι οι δαπάνες προσωπικού αυξήθηκαν κατά 9,8% το 2011. Οι αποδοχές προσωπικού με βάση τον περσινό προϋπολογισμό θα αυξάνονταν κατά 5,4% ενώ τελικά η αύξηση υπερδιπλασιάστηκε και αυξήθηκαν κατά 10,9% το 2011. Οι συντάξεις υπολογίζονταν να αυξηθούν με ρυθμό 3,1% ενώ η πραγματική αύξηση το 2011 έφτασε το 5,2%.

Ακόμα χειρότερες εκτιμήσεις έγιναν για τις λειτουργικές δαπάνες. Με βάση τον περσινό προϋπολογισμό, οι λειτουργικές δαπάνες του κράτους θα μειώνονταν κατά -2,8%. Δυστυχώς όμως αυτές αυξήθηκαν με ρυθμό 23%. Παρόμοιες εκτιμήσεις έγιναν και για τις Μεταβιβάσεις οι οποίες υπολογίζονταν να αυξηθούν κατά 0,9% το 2011 ενώ τελικά αυξήθηκαν με ποσοστό 9,3%. Το ίδιο έχει γίνει και για τις δαπάνες για τις κοινωνικές παροχές. Οι κοινωνικές παροχές αναμένονταν να αυξηθούν με ποσοστό 1,1% το 2011, αλλά τελικά αυξήθηκαν κατά 9,3%.

Οι χειρότερες προβλέψεις όμως έγιναν για το κόστος εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους. Οι προβλέψεις στον περσινό προϋπολογισμό έκαναν λόγο για μείωση των δαπανών τόκων κατά 3,6%, ενώ με βάση τα στοιχεία στον φετινό προϋπολογισμό οι δαπάνες τόκων αυξήθηκαν με το τρομακτικό ποσοστό του 37,7%.

Οι αποκλίσεις στις εκτιμήσεις για τις κρατικές δαπάνες το 2011 παρουσιάζονται στον πιο κάτω πίνακα.

 

 

Σχόλιο

Είναι εμφανές από τον προϋπολογισμό πως οι δαπάνες προσωπικού, όχι μόνο δεν θα μειωθούν το 2012, αλλά θα παρουσιάσουν και αύξηση της τάξης του 1% περίπου.

Μέσα στο 2011 μάλιστα οι δαπάνες προσωπικού σημείωσαν και τρομακτική αύξηση της τάξης του 9,8% σε σχέση με το 2010 (10,9% αύξηση στις απολαβές και 5,2% αύξηση στις συντάξεις). Εάν συγκρίνουμε τα τελικά αποτελέσματα του 2008 με τα προυπολογιζόμενα ποσά του 2012 μπορούμε να παρατηρήσουμε πως σε μια τετραετία, και παρά τις ορισμένες αποκοπές που έγιναν φέτος, οι δαπάνες προσωπικού έχουν αυξηθεί κατά 29% (αύξηση 22,1% στις απολαβές και αύξηση 64,7% στις συντάξεις).

Ο ρυθμός αύξησης των συντάξεων παραμένει ανησυχητικός για το 2012 (αύξηση 12,5% σε σχέση με το 2011) και ενισχύει τους προβληματισμούς πως το συνταξιοδοτικό παραμένει μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της οικονομάς μας. Και το πρόβλημα ολοένα θα αυξάνεται, όσο ανεβαίνει το προσδόκιμο ζωής. Η αύξηση στις συντάξεις μεταξύ 2008 και 2012 είναι της τάξης του 64,7%. Αυτό καταδεικνύει το πόσο επιτακτικό είναι να αρχίσει μια εις βάθος εξέταση όλων των πτυχών του συνταξιοδοτικού προβλήματος.

Οι λειτουργικές δαπάνες του κράτους το 2012 προϋπολογίζονται να μειωθούν κατά 10,9% σε σχέση με το 2011. Θυμίζουμε πως και στον περσινό προϋπολογισμό είχε προβλεπτεί μείωση στις λειτουργικές δαπάνες κατά 2,8% σε σχέση με το 2010 αλλά τα αποτελέσματα δείχνουν πως το 2011 οι λειτουργικές δαπάνες του κράτους αυξήθηκαν κατά 23%.

Η στόχευση των κοινωνικών παροχών που σκοπεύει να επιφέρει μείωση 15% περίπου στις δαπάνες για το σκοπό αυτό, φέρνει το κονδύλι για κοινωνικές παροχές στα επίπεδα του 2009, βάζοντας τέρμα στην τεράστια αύξηση των παροχών που παρουσιάστηκε μεταξύ 2007 και 2011 που έφτασε το 48,8%. Ακόμα και με την μείωση του 15% που προϋπολογίζεται για το 2012, οι κοινωνικές παροχές θα είναι αυξημένες κατά 11% περίπου σε σχέση με το 2008. Η επισήμανση του ΔΝΤ, πως οι αλόγιστες και αστόχευτες αυξήσεις στις κοινωνικές παροχές της τελευταίας τριετίας, υποδεικνύουν την ύπαρξη μεγάλων περιθωρίων για συγκράτηση των δαπανών αυτών φαίνεται να έχει πιάσει τόπο. Φυσικά το ΔΝΤ έχει αναφέρει το ίδιο και για τις μεγάλες αυξήσεις σε μισθούς στον δημόσιο τομέα που παρουσιάστηκαν την τελευταία τριετία. Σημειώνουμε πως ο ΔΗΣΥ δεν διαφωνεί με την στόχευση των παροχών, εφόσον αυτή γίνει με βάση τον πλούτο και όχι με εισοδηματικά κριτήρια.

Η μείωση στις κρατικές χορηγίες για το 2012 προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης και προς τους διάφορους ημικρατικούς οργανισμούς, δεν προϋποθέτει και πραγματική μείωση, λόγω της πάγιας τακτικής του κράτους να καταθέτει συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς κατά την διάρκεια της χρονιάς.

Η μείωση που προβλέπεται στις δαπάνες τόκων για το 2012 της τάξης του 3,3%, είναι και αυτή με τη σειρά της υπεραισιόδοξη. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου τα επιτόκια αναμένεται να αυξηθούν λόγω των προβλημάτων ρευστότητας που παρουσιάζονται στην Κύπρο, αλλά και στην Ευρωζώνη γενικότερα. Θυμίζουμε πως και στον περσινό προϋπολογισμό αναμενόταν μείωση στις δαπάνες εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους κατά 3,6%, αλλά στα αποτελέσματα στον φετινό προϋπολογισμό παρουσιάζεται μια αύξηση της τάξης του 37,7% το 2011 στις δαπάνες τόκων σε σχέση με το 2010.

Οι αναπτυξιακές δαπάνες προβλέπονται να μειωθούν το 2012 κατά 19%. Αντί να μειώνονται οι μη παραγωγικές δαπάνες, μειώνονται οι δαπάνες που έχουν στόχο να προωθήσουν την ανάπτυξη. Κανονικά θα έπρεπε να περιέχονται στον προϋπολογισμό περαιτέρω μειώσεις στις μη παραγωγικές δαπάνες του δημοσίου και οι εξοικονομήσεις αυτές να διοχετεύονταν στην ενίσχυση της ανάπτυξης. 

Δημοσιονομικά

Η κυβέρνηση προβλέπει πως το έλλειμμα του 2011 θα είναι της τάξης του 6,0% του ΑΕΠ και πως το έλλειμμα το 2012 θα υποχωρήσει στο 2,8%. Φυσικά το ΔΝΤ δεν συμμερίζεται τις προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης και προβλέπει πως το έλλειμμα του 2011 θα κυμανθεί κοντά στο 7,0% ενώ θα είναι κοντά στο 4% το 2012. Οι κυβερνητικές προβλέψεις για αύξηση των εσόδων κατά 11,1% και μείωση των δαπανών κατά 6% είναι μη ρεαλιστικές, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι ίδιοι προβλέπουν να υπάρξει μηδενική ανάπτυξη. Αν ακόμα επιβεβαιωθεί η πρόβλεψη του ΔΝΤ πως το 2012 θα υπάρξει συρρίκνωση της οικονομίας μας της τάξης του 1% περίπου, τότε η εκτίμηση των κυβερνώντων για έλλειμμα 2,8% το 2012 θα είναι εντελώς ανέφικτη.

Σημειώνουμε για ακόμα μια φορά πως η εκτίμηση για έλλειμμα 2,8% βασίζεται στην προϋπόθεση πως ο βασικός συντελεστής ΦΠΑ θα αυξηθεί από 15% που είναι σήμερα στο 17%. Και αυτό χωρίς να υπάρχουν δεσμεύσεις από την Βουλή και τα κόμματα πως θα επιτευχθεί. Χωρίς την αύξηση του ΦΠΑ το δημοσιονομικό έλλειμμα θα αυξηθεί κατά μια περίπου ποσοστιαία μονάδα και θα προσεγγίσει το 4%.

Το Δημόσιο Χρέος από 10,6 δις που ήταν το 2010 (60,8% του ΑΕΠ) αυξήθηκε και έφτασε τα 11,9 δις το 2011 (65,5% του ΑΕΠ). Και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω το 2012 και να φτάσει τα 12,5 δις (66,6% του ΑΕΠ), τα 13,0 δις το 2013 και τα 13,4 δις το 2014. Αν αναλογιστούμε πως στο τέλος του 2008 το δημόσιο χρέος ήταν μόλις 8,3δις, τότε σε μια τετραετία (2008-2012) αναμένεται να παρουσιάσει μια αύξηση της τάξης του 49,6%. Και με βάση τις εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών, μέχρι το τέλος του 2014 το δημόσιο χρέος θα έχει αυξηθεί κατά 60,7% σε σχέση με το 2008. Σίγουρα η κατάσταση αυτή δεν είναι βιώσιμη.

Θυμίζουμε πως η πρόβλεψη στον περσινό προϋπολογισμό για το δημόσιο χρέος του 2011 ήταν 63,3% του ΑΕΠ ενώ η δέσμευση μας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Σύμφωνο Σταθερότητας ήταν για δημόσιο χρέος της τάξης του 61,6% για το 2011, 62% για το 2012, 61,3% για το 2013 και 60,1% για το 2014.