του Χριστόφορου Φωκαΐδη
Η τελευταία αποκάλυψη για το πώς το ρουσφέτι έγινε επιστήμη στο Προεδρικό μου θύμισε κάτι από τη «Φάρμα των Ζώων» του Όργουελ, όπου όλα τα ζώα ήταν ίσα αλλά κάποια ήταν πιο ίσα από τα άλλα. Στη δίκαιη κοινωνία του Δημήτρη Χριστόφια, όπως επιβεβαιώνεται τόσο από το φαξ του Προεδρικού όσο και από το email που στάληκε προ μερικών εβδομάδων κατά λάθος από την Εζεκία Παπαϊωάννου, όλοι οι πολίτες είναι ίσοι αλλά κάποιοι προφανώς είναι πιο ίσοι από τους άλλους.
Όλα αυτά, βεβαίως, δεν αποτελούν παρά θλιβερά επιφαινόμενα στο φαύλο κύκλο μιας πολιτικής, θεσμικής και κοινωνικής παθογένειας, οι καταβολές της οποίας φτάνουν ακόμα και πριν την ίδρυση της Δημοκρατίας. Γι’ αυτό, αν είναι κάτι που εκπλήσσει δεν είναι ότι στο προεδρικό κάνουν ρουσφέτι αλλά ο τρόπος που προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Στο τέλος έφταιξε πάλι η γραμματέας! Την επόμενη φορά θα είναι ο κλητήρας που θα παραδώσει λάθος φάκελο!
Υπάρχει άραγε κανείς που πιστεύει τέτοιες «φαιδρότητες»; Και είναι συνειδητά που κάνω χρήση της λέξης για να καταδείξω ακριβώς το μέγεθος της υποκρισίας. Δεν ξέρω αν πρέπει κανείς να γελάσει ή να αγανακτήσει τελικά με τα όσα παρακολουθούμε να συμβαίνουν στην κοινωνία μας. Μια κοινωνία που φέρει και αυτή ασφαλώς ευθύνη γιατί έχει εθισθεί σ’ αυτή τη μάστιγα του ρουσφετιού.
Ας είμαστε τουλάχιστον ειλικρινείς. Ουδείς αναμάρτητος σ’ αυτό το τόπο. Το ρουσφέτι δεν έχει πολιτικό χρώμα. Γι’ αυτό και το θέμα δεν προσφέρεται ούτε για πολιτική κερδοσκοπία, ούτε για στρουθοκαμηλισμό. Αυτό που απαιτείται, πρώτα και πάνω απ’ όλα, είναι με πολιτική τόλμη και αυτοκριτική διάθεση, να παραδεχθούμε την ύπαρξη του προβλήματος και να αναζητήσουμε τις πραγματικές αιτίες που το αναπαράγουν.
Η δίκαιη κοινωνία δεν μπορεί να αποτελεί σλόγκαν για πολιτική κατανάλωση, και δεν μπορεί να είναι δίκαιη, αν είναι μόνο για τους ημετέρους. Τώρα φυσικά που η κοινωνία έχει κουραστεί να καταναλώνει συνθήματα, τώρα που η δίκαιη κοινωνία δεν είναι καν δίκαιη για τους ημετέρους-πάρα μόνο για όσους βρίσκονται εγγύτερα στον μηχανισμό του κόμματος- δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για πολιτικά παιγνίδια και ανέξοδες ρητορείες περί αξιοκρατίας.
Είναι γι’ αυτό που θα ήταν καλύτερα, αντί η κυβέρνηση να τα ρίχνει στη γραμματέα, με παρρησία να αναγνώριζε το σφάλμα, να αναλάμβανε πλήρως την ευθύνη και να καλούσε όλους, κόμματα και κοινωνικούς φορείς, σε ένα ευρύ και ουσιαστικό διάλογο για το πώς αντιμετωπίζουμε σήμερα, ως κράτος και ως κοινωνία, τη γάγγραινα του ρουσφετιού. Ούτε οι διαρροές περί του ότι δεν γνώριζε τάχα ο πρόεδρος πείθουν, ούτε η καταφυγή στο παρελθόν με εμφανή στόχο να συμψηφιστούν αναδρομικά οι ευθύνες όλων.
Δεν μπορεί η κριτική για τα κακώς έχοντα το 2010 να απαντάται με κριτική για τη δεκαετία του ’90. Η εμπλοκή σε μια τέτοια συζήτηση υπηρετεί μόνο όσους αναζητούν άλλοθι για να μείνουν τα πράγματα ως έχουν. Δεν μπορεί να πάμε μπροστά κοιτάζοντας πίσω. Και δεν μπορεί να οικοδομήσουμε μια δίκαιη κοινωνία αν πρώτιστη έγνοια είναι κάθε φορά το πώς θα υπερασπιστούμε τη «δική» μας δίκαιη κοινωνία. Πως θα υψώσουμε κάθε φόρα τα τείχη της κομματικής περιχαράκωσης ανάμεσα σε ημετέρους και υμετέρους.
Το μεγάλο στοίχημα σήμερα είναι πώς θα κατορθώσουμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική συναίνεση που θα οδηγεί σε ρήξη με το παρελθόν. Που θα κλείνει το φαύλο κύκλο της στείρας αντιπαράθεσης και θα ανοίγει το δρόμο για μια ουσιαστική και ποιοτική αλλαγή. Αλλαγή στους θεσμούς, αλλαγή στην κουλτούρα και στη νοοτροπία. Ένα είναι σίγουρο πάντως: πως το στοίχημα αυτό, είτε θα το κερδίσουμε όλοι μαζί, είτε που όλοι μαζί θα το χάσουμε.
