Σε σημερινή διάσκεψη τύπου ο αντιπρόεδρος και επίτροπος Παιδείας Νίκος Τορναρίτης και ο επίτροπος Έρευνας και Τεχνολογίας Γιάννος Σταυρινίδης παρουσίασαν τις προτάσεις του Δημοκρατικού Συναγερμού για το θέμα «Η κοινωνία της γνώσης στην Κύπρο»:
Σε μια περίοδο που η κυπριακή οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, εμείς στον Δημοκρατικό Συναγερμό θεωρούμε ότι χρειαζόμαστε κορυφαίες πολιτικές πρωτοβουλίες και τομές. Η συνταγή της αδράνειας που υιοθετεί η κυβέρνηση έχει για δύο χρόνια σωρρεύσει ένα πλήθος ανέργων, κυρίως μεταξύ των νέων ανθρώπων, και μάλιστα πτυχιούχων.
Ήρθε η ώρα να πάρουμε αποφάσεις, εμείς θέτουμε στην προμετωπίδα του αγώνα για καταπολέμηση της ανεργίας, την εφαρμογή ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την Κοινωνία της Γνώσης. Η ΕΕ στο στρατηγικό έγγραφό της Ευρώπη 2020 εισηγείται την αποφασιστική στροφή στην οικονομία στηριγμένη στην εξειδίκευση, τις νέες τεχνολογίες, την έρευνα και την καινοτομία.
Με βάση αυτή την κατεύθυνση, εμείς εισηγούμαστε την εφαρμογή ενός πλήρους σχεδίου για μετατόπιση ισχυρών δαπανών του ΑΕΠ από παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας. Να βάλουμε επιτέλους τον εφικτό, κατά την άποψή μας στόχο του 1% του ΑΕΠ για την έρευνα και την καινοτομία, δεσμευτικό για την παρούσα και την επόμενη κυβέρνηση, έως το 2013.
Γιατί προτείνουμε ένα τριετές σχέδιο? Για να μας δεσμεύει όλους – και αυτούς που σήμερα κυβερνούν και όποιους έρθουν το 2013 και μετά. Γιατί πρέπει να ξεμπλοκάρουμε το σύστημα της αδράνειας που κυριαρχεί σήμερα στους κρατικούς φορείς και να βάλουμε μέσα τα μυαλά που έχουμε από το χώρο των Πανεπιστημίων.
Γιατί θέλουμε μια κοινωνία που χρησιμοποιεί τη γνώση ως τη βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή αποτελέσματος και μπορεί να κρατήσει τα παιδιά της που έρχονται από τα πανεπιστήμια και αποτελούν το εθνικό κεφάλαιό της.
Η κοινωνία της γνώσης δημιουργεί περισσότερες και ποιοτικότερες θέσεις εργασίας για τους νέους ανθρώπους. Οι εργαζόμενοι στην οικονομία της γνώσης αμείβονται καλύτερα γιατί προσφέρουν ένα πιο ανταγωνιστικό προϊόν στηριζόμενο στις γνώσεις και στο ταλέντο τους.
Για να φτάσουμε όμως στο επιθυμητό αποτέλεσμα χρειάζεται πολιτική βούληση. Η απουσία πολιτικής από την κυβέρνηση Δημήτρη Χριστόφια για τα θέματα έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας είναι εγκληματική. Η Κύπρος, με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, βρίσκεται στον καταθλιπτικό πάτο της ΕΕ με τις συνολικές δαπάνες να υπολογίζονται στο 0,43% του ΑΕΠ (0,32% Δημόσιες Δαπάνες + 0,11% Ιδιωτικές). Σύμφωνα με τη Στρατηγική 2020, το όραμα της ΕΕ διατυπώθηκε σχετικά με την κοινωνική οικονομία της αγοράς, η οποία θα βασίζεται σε τρεις τομείς προτεραιότητας, την έξυπνη ανάπτυξη, τη θεμελίωση της οικονομίας στη γνώση και την καινοτομία, και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Το 3% του ΑΕΠ της ΕΕ θα πρέπει να επενδύεται στην έρευνα και την ανάπτυξη.
Σήμερα η μηδαμινή προσπάθεια που αναλαμβάνεται στα θέματα έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας χρειάζεται εξορθολογισμό και στόχευση. Ιδιαίτερα προβληματικές περιοχές προκύπτουν μέσα από τη διαδικασία κατανομής των όποιων κονδυλίων υπάρχουν, τον υποβαθμισμένο ρόλο που διαδραματίζουν οι επιχειρήσεις στην όλη προσπάθεια, την ανυπαρξία θεσμικής σύνδεσης μεταξύ πανεπιστημίων και βιομηχανίας, την αδυναμία αναζήτησης της καινοτομίας μέσα από την έρευνα, την ανεπαρκή εκμετάλλευση νέων θεσμών όπως είναι τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων και το τεχνολογικό πάρκο.
Η ερευνητική προσπάθεια στην Κύπρο θα πρέπει άμεσα να πάρει μπρος με στόχο τις ανάγκες της κοινωνίας και προς τούτο προτείνουμε:
• Ενεργοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, το οποίο θα καθορίζει την εθνική στρατηγική για την έρευνα.
• Ενεργοποίηση του Επιστημονικού Συμβουλίου, το οποίο θα καθορίζει τις εθνικές προτεραιότητες για την έρευνα.
• Χάραξη δεκαετούς πλάνου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη.
• Άμεσα καθορισμός στόχου του 1% για τις δαπάνες ΕΤΑ σε πολιτικό επίπεδο.
• Σαφή μέτρα ενθάρρυνσης και ουσιαστικής στήριξης των επιχειρήσεων που εμπλέκονται στην ερευνητική δραστηριότητα.
Ειδικότερα για την τελευταία πρόταση, που θεωρείται κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας του όλου εγχειρήματος, εξειδικεύουμε περαιτέρω προτείνοντας:
• Άμεση προώθηση νομοσχεδίου για την εξαίρεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων από τη φορολογία.
• Αναβάθμιση του Σχεδίου Εκκολαπτηρίων Επιχειρήσεων.
• Δημιουργία εξειδικευμένων χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων ειδικά για επιχειρήσεις.
• Δημιουργία εξειδικευμένων χρηματοδοτούμενων υποστηρικτικών δράσεων μέσω των οποίων θα υποβοηθείται η εμπλοκή των επιχειρήσεων στην έρευνα.
• Ανάπτυξη χρηματοδοτούμενων πρωτοβουλιών σύνδεσης της έρευνας που πραγματοποιείται στα πανεπιστήμια με τη βιομηχανία.
Πέραν των άμεσων πρωτοβουλιών που θα θέσουν την όλη ερευνητική προσπάθεια στην υπηρεσία της κοινωνίας προτείνουμε και ένα δεύτερο επίπεδο πρωτοβουλιών με στόχο την εμβάθυνση των προσπαθειών και την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του εγχειρήματος. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού προτείνουμε:
• Επαναπροσδιορισμό του ρόλου του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας.
• Δημιουργία Κέντρων Έρευνας σε εξειδικευμένους κλάδους.
• Σύνδεση της επιλογής του ακαδημαϊκού προσωπικού των δημόσιων Πανεπιστημίων με τις ανάγκες της κοινωνίας.
• Ολοκληρωμένη πολιτική για την κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων (πατεντών).
• Μέτρα περιορισμού της επιστημονικής «ερημοποίησης».
• Αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου για περιφερειακές συνεργασίες.
Η Κύπρος βρίσκεται σήμερα μπροστά σε πρωτόγνωρες προκλήσεις. Βιώνουμε δύσκολες ημέρες και γνωρίζουμε ότι ενδέχεται να γίνουν ακόμα δυσκολότερες στο άμεσο μέλλον. Το κράτος και η κοινωνία οφείλουν να αντιμετωπίσουν τα γεγονότα και να αντιδράσουν θετικά στις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος με άμεσο, σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο. Οι δράσεις που θα αναπτυχθούν σε αυτή τη συγκυρία και οι πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν τα επόμενα χρόνια θα είναι καθοριστικής σημασίας για την οικονομία, την εκπαίδευση και γενικότερα την ανάπτυξη της χώρας μας. Με λίγα λόγια, οι αποφάσεις του σήμερα θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη Κύπρο του αύριο και τη θέση που θα καταλάβει στην Ε.Ε.
