του Χριστόφορου Φωκαΐδη
«Ο αληθινός κυβερνήτης πρέπει να έχει το νου του στις εναλλαγές του χρόνου, των εποχών, των άστρων, των ανέμων» (Πλάτωνος Πολιτεία, 4ος αιώνας π.Χ.).
Είχαμε υποστηρίξει σε προηγούμενο άρθρο πως ειδικά στη σημερινή εποχή, σε έναν ραγδαίως μεταβαλλόμενο κόσμο και σε ένα περιβάλλον έντονου παγκόσμιου ανταγωνισμού, η δυνατότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας. Είναι γι’ αυτό που κύριο γνώρισμα για μια επιτυχημένη κυβέρνηση είναι η ικανότητα να προσαρμόζει τις πολιτικές της, με βάση τις νέες κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες.
Για να το πετύχει αυτό πρέπει, πρώτον, να προβλέπει σωστά τις εξελίξεις και δεύτερο, να εφαρμόζει, έγκαιρα, αποτελεσματικές πολιτικές. Η κυβέρνηση Χριστόφια απέτυχε, δυστυχώς για την Κύπρο, και στα δύο. Δεν έκανε σωστές προβλέψεις, ούτε όταν υποστήριζε πως η οικονομική κρίση θα μας προσπεράσει, ούτε όταν εκτιμούσε ότι η Τουρκία θα επανεκλέξει τον Ταλάτ για να λύσει το Κυπριακό. Μένω ως εδώ, για να μη θυμηθώ τις τραγικά εσφαλμένες εκτιμήσεις για το φονικό φορτίο στο Μαρί, τη Eurocypria, τις Κυπριακές Αερογραμμές και τόσα άλλα.
Αντί αποφασιστικότητας για τη λήψη έγκαιρων μέτρων, προτίμησε την αδράνεια, την αναβλητικότητα και τα ημίμετρα, όταν πλέον ήταν αργά. Έτσι, τα προβλήματα όχι μόνο δεν λύθηκαν άλλα διογκώθηκαν. Ακόμα κι’ αυτές οι διαχρονικές διαρθρωτικές αδυναμίες του συστήματος, που όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν την πολυτέλεια να κρύβουν κάτω από το χαλί, λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης έχουν βγει απειλητικά στην επιφάνεια.
Υπήρξε άραγε άτυχη η κυβέρνηση Χριστόφια; Ίσως η καταλληλότερη απάντηση γι’ αυτό μπορεί να δοθεί με λόγια του ίδιου του Καρλ Μαρξ: «Οι άνθρωποι φτιάχνουν οι ίδιοι την ιστορία τους αλλά δεν επιλέγουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες το κάνουν»! Δεν γνωρίζω αν θα έγραφε ιστορία η κυβέρνηση Χριστόφια υπό άλλες συνθήκες, το σίγουρο όμως, είναι ότι σ’ αυτές τις συνθήκες, αποδείχθηκε η χειρότερη κυβέρνηση που μπορούσε να υπάρξει.
Στην πραγματικότητα είναι μια κυβέρνηση εκτός εποχής! Γιατί ενώ το κυριότερο χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι η αλλαγή, βλέπει την αλλαγή ως κίνδυνο και ως απειλή. Προσδίδει στην αλλαγή αρνητικό πρόσημο και τη βαφτίζει μετάλλαξη ενώ την ίδια ώρα όταν καταγγέλλεται γι’ αυτόν ακριβώς το δογματισμό της, προβάλλει τις κατά καιρούς αλλαγές δικών της θέσεων ως ένδειξη προσαρμοστικότητας και διαλεκτικής στάσης.
Μπροστά σ’ αυτή τη σύγχυση που πάει να δημιουργηθεί, ως προς τι συνιστά και τι όχι μετάλλαξη, θα ήταν χρήσιμο, λοιπόν, να επανατοποθετήσουμε με ορθολογικούς όρους την ουσία της συζήτησης. Αν και το ΑΚΕΛ αποφάσισε τελικά ότι και εκείνο «μεταλλάσσεται», τότε αυτό που έχει σημασία, είναι να δούμε πότε μια αλλαγή μπορεί να έχει εθνικό και κοινωνικό όφελος και πότε γίνεται προκειμένου να αποφευχθεί το πολιτικό κόστος;
Ήταν άραγε εθνικά και κοινωνικά ωφέλιμη η αλλαγή της στάσης του ΑΚΕΛ, όταν με καθυστέρηση πολλών χρόνων υιοθετούσε την πρόταση του ΔΗΣΥ και όλων των υπολοίπων πολιτικών δυνάμεων, για ένταξη μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (τότε ΕΟΚ) ή μήπως ήταν προσαρμογή για να αποφύγει το ΑΚΕΛ το πολιτικό κόστος; Μπορεί να είναι ακόμα ωφέλιμη η αλλαγή της στάσης της κυβέρνησης σήμερα, όταν μετά που οδήγησε στο κλείσιμο τη Eurocypria και στα πρόθυρα χρεοκοπίας τις Κυπριακές Αερογραμμές, υιοθετεί την από καιρού διατυπωμένη (και αντιδημοφιλή αρχικά) πρόταση του ΔΗΣΥ για ιδιωτικοποίηση της εταιρείας; Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι τελικά και οι δύο αλλαγές ήταν προς την ορθή κατεύθυνση και καλώς έγιναν. Εκεί που κρίνεται όμως μια μεταβολή πολιτικής είναι στο αν και κατά πόσο, στο χρόνο που γίνεται, είναι ωφέλιμη για τον τόπο.
Δεν χρειάζεται να αντιπαραβάλω τις δήθεν «μεταλλάξεις» του Δημοκρατικού Συναγερμού, για να μπορέσει ο αντικειμενικά σκεπτόμενος αναγνώστης, να κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στο ποια αλλαγή πολιτικής πραγματοποιείται από αίσθημα ηγεσίας, ακόμα και αν αυτή είναι αντιδημοφιλής, και ποτέ αποτελεί μια «αναγκαστική» ή αναπόφευκτη προσαρμογή που επιβάλλεται από τις εξελίξεις.
Ο αληθινός ηγέτης δεν είναι αυτός που απλώς ακολουθεί την κοινή γνώμη. Είναι αυτός που μπορεί να διακρίνει τις βαθύτερες τάσεις πίσω από τις επιφανειακές εκδηλώσεις. Αυτός που μπορεί να δει πίσω από τα επιφαινόμενα, που μπορεί να μεταφράσει το πνεύμα της εποχής του και να το μετουσιώσει σε πολιτική. Αληθινός ηγέτης είναι εκείνος που μπορεί να διακρίνει αυτό που ο Isaiah Berlin είχε αποκαλέσει «το ποδοβολητό της Ιστορίας».
