του Νίκου Τορναρίτη
Ένας από τους κύριους στόχους κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας σε μία οργανωμένη κοινωνία αποτελεί και η μετάδοση τεχνικών δεξιοτήτων στη νέα γενιά ώστε να είναι σε θέση να ανταπεξέλθει στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις με επάρκεια. Στον 21ο αιώνα που διανύουμε οι δεξιότητες αυτές απαραίτητα συμπεριλαμβάνουν και την ικανότητα χειρισμού Η/Υ και πλοήγησης στο Διαδίκτυο, προσόντα που βελτιώνουν την παραγωγικότητα σε όλες σχεδόν τις ενασχολήσεις και επαγγέλματα. Οι δυνατότητες των νέων εργαλείων που τίθενται στη διάθεση μας από την αέναη πρόοδο της επιστήμης τροποποιούν τη καθημερινότητα μας, ελαχιστοποιούν το χαμένο χρόνο, μειώνουν τις αποστάσεις, μας δίνουν μία ψευδαίσθηση συνεχούς επαφής.
Δυστυχώς αυτή δεν είναι η μόνη ψευδαίσθηση που μπορεί ένας χρήστης των νέων τεχνολογιών να αποκομίσει από αυτές. Ολοένα και αυξάνονται οι ανέκδοτες αναφορές νέων ιδίως ατόμων που βρίσκουν μία δελεαστική εναλλακτική πραγματικότητα στη χρήση Η/Υ και τη περιήγηση στο Διαδίκτυο. Αυτά τα άτομα χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία όχι ως ένα μέσο προς την επίτευξη ενός σκοπού αλλά ως αυτοσκοπό – η ενασχόληση με τα μέσα αποκτά για το χρήστη ψυχότροπη επίδραση, δηλαδή με τη βοήθεια ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού ή της περιήγησης στο Διαδίκτυο ο χρήστης προσπαθεί να ξεφύγει από δυσάρεστα αισθήματα ή και να αισθανθεί ευχαρίστηση. Οι επιδράσεις αυτές όμως είναι κίβδηλες, δεν μπορούν να επιφέρουν πραγματική λύση των προβλημάτων ή ψυχική ευεξία. Αυξάνουν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα και δημιουργούν νέα, ο χρήστης παραμελεί τις εργασιακές ή μαθησιακές του υποχρεώσεις, αποκόπτεται από το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον, αντιδρά βίαια σε κάθε προσπάθεια να του επισημανθεί η κατάσταση του. Διεθνείς έρευνες παρουσιάζουν το νέο κίνδυνο του Εθισμού στο Διαδίκτυο ως ένα υπαρκτό φαινόμενο, μία νέα ψυχική διαταραχή που έχει ήδη αναγνωρισθεί σε χώρες της Ασίας (Κίνα, Ν.Κορέα) ως μείζον πρόβλημα ψυχικής υγείας και κίνδυνο για τη Δημόσια Υγεία. Εγγύτερα σε εμάς αναφέρονται ποσοστά εθισμού στην ηπειρωτική Ελλάδα (Θεσσαλία) της τάξης του 8.2% του συνόλου των χρηστών και στη νησιωτική Ελλάδα από 11% στη Κω έως και 15% στη Χίο (Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου « Έρευνα – Πρόληψη – Αντιμετώπιση των κινδύνων της χρήσης του Διαδικτύου», Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, Λάρισα 2009). Στην Κύπρο δεν υπάρχει έως τώρα ολοκληρωμένη ερευνητική προσπάθεια καταγραφής του προβλήματος. Αναφέρονται όμως και από τους δικούς μας ειδικούς Ψυχικής Υγείας περιστατικά όπου υπάρχει σοβαρή έκπτωση της λειτουργικότητας εφήβων και νέων ενηλίκων.
Όπως και σε κάθε πρόβλημα Δημόσιας Υγείας και σε αυτή τη περίπτωση απαιτείται ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός και συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών ώστε να υπάρχει πρόληψη και δυνατότητα αντιμετώπισης όπου αυτή είναι απαραίτητα. Κατά την άποψη μου θα πρέπει να κινείται γύρο από τέσσερις βασικούς άξονες:
1. Δημιουργία Συντονιστικού οργάνου των προσπαθειών πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου ώστε να υπάρχει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα με τους δεδομένους πόρους.
2. Ευαισθητοποίηση του κοινού, των εκπαιδευτικών και επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας με τη διενέργεια στοχευμένων ενημερωτικών εκδηλώσεων κατά περίπτωση.
3. Συγγραφή κατάλληλου ενημερωτικού υλικού προς διανομή στο κοινό, στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές κάθε βαθμίδος.
4. Διενέργεια επιμορφωτικών σεμιναρίων προς τους επαγγελματίες της εκπαίδευσης και της Ψυχικής Υγείας ούτως ώστε να προαχθεί η πρόληψη στο σχολικό περιβάλλον και να θεμελιωθεί η δυνατότητα εξειδικευμένης παρέμβασης σε κλινικές περιπτώσεις.
Ο τελικός μας στόχος πρέπει να είναι ο νέος ενήλικας, να αποκτήσει τη δυνατότητα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς του ούτως ώστε να μπορεί να χρησιμοποιεί τα τεχνολογικά μέσα για τους σκοπούς του και όχι να ορίζεται μέσα από τη χρήση τους. Η εκπαίδευση δεν μπορεί να περιορίζεται στη στείρα μετάδοση τεχνικών γνώσεων έξω από το κοινωνικό γίγνεσθαι. Είναι επιτακτική ανάγκη για το καλύτερο μέλλον των παιδιών μας να μπορούμε να τους προσφέρουμε και κατεύθυνση μακριά από κάθε τεχνητό παράδεισο, πέρα από τους υφάλους που κρύβονται κάτω από την άκριτη υπόσχεση της καλύτερης ζωής μέσω της τεχνολογίας.
