του Θανάση Τσώκου
Συμπληρώθηκαν φέτος, πενήντα χρόνια από την ηρωική θυσία του αγωνιστή της ελευθερίας, Κυριάκου Μάτση. Ο Κυριάκος Μάτσης έπεσε θύμα προδοσίας. Όπως θύματα προδοσίας έπεσαν και πολλοί άλλοι ήρωες του απελευθερωτικού μας αγώνα του 1955-59.
Το υπόγειο κρησφύγετο στο οποίο διέμενε στο Δίκωμο, εντοπίστηκε, και ο Μάτσης επέλεξε να δώσει την άνιση μάχη με τους Άγγλους δυνάστες, ακολουθώντας το παράδειγμα της ηρωικής θυσίας του Γρηγόρη Αυξεντίου στις 3ης Μαρτίου 1957, παρά να παραδοθεί. «Ζωντανός δεν βγαίνω από το κρησφύγετο μου, θα βγω πυροβολώντας», απάντησε στο κάλεσμα των Άγγλων στρατιωτών για να παραδοθεί. Στις 19 Νοεμβρίου 1958, ο Μάτσης πέρασε στο πάνθεον των ηρώων, των αθανάτων, δίνοντας μαθήματα απαράμιλλου θάρρους και ελληνικής λεβεντιάς σε όλο τον κόσμο.
Αναμφισβήτητα, ο Μάτσης υπήρξε ένας εξαίρετος άνθρωπος, καλός επιστήμονας, αγνός πατριώτης και φλογερός αγωνιστής. Η αγάπη του για την Κύπρο και την Ελλάδα, οι αρχές που κληρονόμησε από τους γονείς του αλλά και η φιλομάθεια του, διαμόρφωσαν τον ακέραιο χαρακτήρα του οραματιστή, στοχαστή και ελληνολάτρη αγωνιστή της ελευθερίας.
Σε μια επιστολή προς τους γονείς του ανάφερε: «Να γιατί δεν νοιάζομαι αν τη γη αυτή τη ζουν Τούρκοι για Έλληνες, εκείνο που έχει αξία είναι να τη ζουν αυτοί που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους, και να περπατούν ελεύθεροι πάνω της, διαφεντευτές της, κυρίαρχοι της, να αναπνέουν περήφανοι τον αέρα της, αέρα δροσιάς, ομορφιάς, λεβεντοσύνης, όχι πνίχτη».
Είναι γεγονός ότι αν ζούσε ο Κυριάκος Μάτσης τα δεδομένα για τον Κυπριακό Αγώνα θα ήταν διαφορετικά. Είναι αρκετοί δε αυτοί που πιστεύουν ότι ο Κυριάκος Μάτσης θα έπαιζε σημαντικότατο, καθοριστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του τόπου και μετά την ολοκλήρωση του Αγώνα.
Ήταν ο άνθρωπος του μέτρου, της σύνθεσης και της σύνεσης, φιλοπρόοδος και προοδευτικός. Διακρινόταν για την πραότητα του χαρακτήρα του και για την εμμονή του στις ανθρώπινες αξίες και τα υψηλά ιδανικά. Σε ένα από τα γράμματα προς τους γονείς του στα τέλη του Γενάρη του 1956, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Να μη σκέφτεστε καθόλου, τίποτα για μας. Κάμνουμε τη δουλειά μας με ήσυχη συνείδηση ότι εκπληρούμε έτσι, ένα σκοπό για τον οποίο όχι μόνο αυτή η προσφορά αλλά και κάθε άλλη θυσία, όσο μεγάλη και να είναι, αξίζει να γίνει για την επιτυχία του. Ο Θεός ασφαλώς ευλογεί το έργο μας και είναι σίγουρο πως θα μας βοηθήσει να το τελειώσουμε». Ο Κυριάκος Μάτσης ήταν έτοιμος να σκοτωθεί, να θυσιαστεί για την Κύπρο και τον αγώνα των Ελλήνων του νησιού για Αυτοδιάθεση-Ένωση. Ήταν αποφασισμένος να μην συλληφθεί ξανά από τους Άγγλους. Όπως έγραφε και ο ίδιος: «Ευλογημένοι αυτοί που δρόμους πρωτανοίγουν. Μακαρισμένοι δε αυτοί που τους ακολουθούν». Ο ίδιος έταξε στην ζωή του να ανοίξει τον δρόμο για την ελευθερία της Κύπρου που τόσο αγάπησε.
Ο Κυριάκος Μάτσης είχε συλληφθεί από τους Άγγλους για πρώτη φορά στις 9 Ιανουαρίου 1956, μετά από προδοσία της ομάδας Αμμοχώστου, στο αγρόκτημα της Αχεράς κοντά στο Μιτσερό. Οδηγήθηκε στην Ομορφίτα και στην συνέχεια κρατήθηκε στα κρατητήρια της Κοκκινοτριμιθιάς. Κατά τη διάρκεια της σύλληψης του «υπέστη δοκιμασίες παντός είδους», όπως ο ίδιος ανέφερε σε αναφορά του στον Αρχηγό της οργάνωσης, Διγενή. Στην Ομορφίτα όπου βρισκόταν, ζήτησε να τον συναντήσει ο τότε Κυβερνήτης της Κύπρου Στρατάρχης Χάρτινκ. Ο Κυριάκος Μάτσης και ο Στρατάρχης Χάρτινκ συζήτησαν το Κυπριακό αλλά και άλλα προβλήματα, όπως το Μακεδονικό. Ο Στρατάρχης έμεινε εντυπωσιασμένος από τις γνώσεις και τις ιδέες του Μάτση, του οποίου προσέφερε μεγάλο αγρόκτημα στην Νέα Ζηλανδία ή την Αυστραλία και το μυθικό για την εποχή ποσό των 500.000 λιρών Αγγλίας με αντάλλαγμα να υποδείξει το κρησφύγετο του Αρχηγού Διγενή. Ήταν τότε που ο Μάτσης είπε το μνημειώδες: «Εξοχότατε, λυπάμαι γιατί δεν έχετε αντιληφθεί με ποιόν συνομιλείτε. Πρέπει να ξέρετε ότι εμείς, ου περί χρημάτων των αγώνα ποιούμεθα αλλά περί αρετής». Ο Στρατάρχης Χάρτινκ όταν μετά την παρέλευση αρκετών χρόνων ερωτήθηκε για το ποιους θα ήθελε να συναντήσει από τα χρόνια της ΕΟΚΑ απάντησε, τον Νεόφυτο Σοφοκλέους που είχε τοποθετήσει βόμβα κάτω από το κρεβάτι του στο Κυβερνείο και τον Κυριάκο Μάτση. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, κατόρθωσε να δραπετεύσει από τα κρατητήρια και από τότε η αστυνομία τον καταζητούσε μέχρι την μέρα της προδοσίας του.
Πριν φύγει από το σπίτι του Ανδρέα και της Ελένης Καρεφυλλίδη στην Κερύνεια, στο οποίο διατηρούσε κρησφύγετο για να πάει στο Δίκωμο, για να επιλύσει κάποιες διαφορές μεταξύ των ανταρτών της περιοχής, τους είπε μεταξύ άλλων: «Να ξέρετε καλοί μου, ότι αν δεν γίνει η Ένωση τώρα ή κάτι άλλο, εσείς, που τόσο εργαστήκατε, μετά από λίγα χρόνια θα ντρέπεστε να λέτε ότι ήσασταν της ΕΟΚΑ». Τα λόγια του Μάτση ήταν προφητικά, αφού από την λήξη του Αγώνα μέχρι σήμερα και σήμερα πολύ περισσότερο από ποτέ, κάποιοι προσπαθούν εργολαβικά να αμαυρώσουν την λαμπρή αυτή σελίδα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, τον Αγώνα της ΕΟΚΑ. Οι απόντες, να γράψουν την ιστορία αυτών, που ήταν παρόντες και αγωνίστηκαν για την ελευθερία. Οι ένοχες συνειδήσεις να μετατραπούν σε συνειδήσεις κατηγόρων, έναντι αυτών που αγωνίστηκαν, οι κατηγορούμενοι σε κατήγορους, οι μοχθηρές ψυχές σε ψυχές αγγέλων. Αποτελεί ιερό χρέος και καθήκον της νέας γενιάς να διαφυλάξει και να προασπίσει τις αρχές και αξίες που μας άφησε ως ιερή παρακαταθήκη ο Κυριάκος Μάτσης και όλοι οι άλλοι αγωνιστές, ως βασικό συστατικό του αγώνα μας για εθνική επιβίωση.
