του Θανάση Τσώκου
Τον Φεβρουάριο του 2002, ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου, φιλοξένησε στην Λευκωσία, το Africa Regional Advisory Board Meeting, του προγράμματος Νεολαία, της Κοινοπολιτείας. Η προπαρασκευαστική αυτή σύνοδος των Γενικών Διευθυντών Υπουργείων αρμοδίων για θέματα νεολαίας, αλλά και εθελοντικών οργανώσεων από την Αφρική, την Μάλτα και την Κύπρο, είχε ως ατζέντα τα καυτά προβλήματα της νεολαίας και τους τρόπους αντιμετώπισης τους. Του προγράμματος «Νεολαία» της περιφέρειας Αφρικής, με έδρα την Ζάμπια, προΐστατο ένας χαρισματικός άνθρωπος με έμφυτη ευγένεια και πραότητα, ο Ιγνάτιος Τακαγουίρα.Ο Ιγνάτιος, ήλθε στην Κύπρο για τους σκοπούς της συνάντησης δύο μέρες πριν την έναρξη της και ως είθισται διαμορφώθηκε ειδικό πρόγραμμα φιλοξενίας του.
Στο μουσείο Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59, επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού αφρικανικές και άλλες χώρες υπήρξαν αποικίες των Άγγλων, στις οποίες αναπτύχθηκαν την ίδια περίπου χρονική περίοδο απελευθερωτικά κινήματα. Ο Ιγνάτιος γνώριζε για τον Αγώνα των Κυπρίων κατά της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η επίσκεψη του όμως στο Μουσείο θα του έδινε την δυνατότητα να γνωρίσει καλύτερα το Έπος του 1955-59. Συνοδεύοντας και ξεναγώντας τον στο μουσείο, αντιλήφθηκα την έκπληξη του για την ένταση του Αγώνα και την συμμετοχή των νέων σε αυτόν. Την μαχητικότητα της Κυπριακής Νεολαίας και τις μεθόδους ανταρτοπολέμου σε ένα μικρό νησί όπως η Κύπρος. Αυτό όμως που τον εξέπληξε και συνάμα τον συγκλόνισε ήταν τα φρικτά βασανιστήρια των Άγγλων βασανιστών προς τους Αγωνιστές και τις Αγωνίστριες μας, και οι απαγχονισμοί των ηρώων μας.
Στην προσπάθεια του να μάθει περισσότερα για το θέμα, πληροφορήθηκε ότι οι Άγγλοι και Τούρκοι βασανιστές Μέρλιν, Μακλόκλαν, Μπέρτς, Λήτς, Γουίλλαρτ, Σέυβορυ, Σουλεϊμάν, Αλί Ριζά, Ερκιούν, Γιλτιρίμ, κ.α. βασάνιζαν συστηματικά και με πρόγραμμα τους Αγωνιστές και τις Αγωνίστριες της ΕΟΚΑ. Στόχος τους η κάμψη του ηθικού τους και η απόσπαση πληροφοριών για την Οργάνωση, αλλά και πληροφοριών που θα τους οδηγούσαν στην σύλληψη του Αρχηγού Διγενή. Γεγονός που θα συνεπαγόταν και την διάλυση της ΕΟΚΑ. Αρκετές φορές ο βασανισμός διαρκούσε μέρες και νύχτες ασταμάτητα, ξεπερνώντας τα όρια ακόμα και της πιο αρρωστημένης φαντασίας. Του χειρότερου ανθρώπινου εξευτελισμού. Του ανέφερα ότι από τα βασανιστήρια είχαμε εκτός των δεκάδων τραυματισμένων και δεκατρείς νεκρούς όπως οι Γιώργος Νικολάου, Ανδρέας Παναγιώτου, Νίκος Γεωργίου και οι μόλις δεκαεπτά χρονών Πρόδρομος Ξενοφώντος και Λουκάς Λουκά. Του Πρόδρομου από το Αγριδάκι, του έβγαλαν τα νύχια και του ράγισαν το κρανίο με σιδερένιο στεφάνι. Ο Λούκας από την Αγία Νάπα πέθανε μετά από ξυλοδαρμό Άγγλων στρατιωτών, που του προκάλεσε αιμορραγία. Την ίδια μέρα με τον Λούκα στις 3 Οκτωβρίου 1958, πέθανε από τρόμο και η Ιωάννα Ζαχαριάδου, δώδεκα χρονών.
Έκπληκτος τότε ο Ιγνάτιος μου ανέφερε ότι αν δεν επισκεπτόταν το μουσείο Αγώνα 1955-59 και αν δεν έβλεπε τα όσα είδε, δεν θα πίστευε ποτέ ότι οι λευκοί, «πολιτισμένοι» Άγγλοι, απαγχόνισαν τους εννέα λευκούς ήρωες του Κυπριακού Έπους. Βασάνιζαν με βαναυσότητα και διέπραξαν όλες αυτές τις βιαιότητες σε βάρος λευκών, όπως μου ανέφερε. Πίστευα μου είπε, ότι όλα αυτά τα έκαναν μόνο σε μας, τους έγχρωμους στην Αφρική. Τα έκαναν σε μας, γιατί επενεργούσε ο παράγοντας ρατσισμός και εκδηλωνόταν η βία του ισχυρού λευκού αποικιοκράτη, έναντι του αδύνατου.
Όμως, η πολιτισμένη Γηραιά Αλβιώνα πριν από μόλις πενήντα χρόνια εφάρμοζε στις αποικίες της, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, μεσαιωνικές μεθόδους βασανισμού στα μπουντρούμια της Ομορφίτας, του Special Branch του Σεραγιού και των Πλατρών. Μεθόδους που δεν υστερούσαν σε τίποτα από τις μεθόδους ανακρίσεων και βασανιστριών των ΕΣ.ΕΣ και της Γκεστάπο. Χαρακτηριστικά αναφέρει στο βιβλίο του «ΟΙ ΝΕΟΙ ΤΗΣ ΕΟΚΑ», ο ιστορικός συγγραφέας Γιάννης Σπανός για το θέμα: «Αν ποτέ ο πόνος από τα βασανιστήρια γινόταν σάλπισμα, η μετεπαναστατική κοινωνία της Κύπρου θα είχε κουφαθεί από τους ανατριχιαστικούς ήχους των «ντεσιμπέλ» των παρατεταμένων για μισό αιώνα κραυγών εκείνων που πονούν κι υποφέρουν ακόμα». Σε όλα αυτά τα θύματα κάποιοι οφείλουν ένα μεγάλο συγνώμη. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και όσοι ελαφρά τη καρδία σήμερα επικρίνουν τον Αγώνα της ΕΟΚΑ ή έντεχνα προσπαθούν να τον αμαυρώσουν.
