του Χριστόφορου Φωκαΐδη
«Τα λόγια ενός πολιτικού δεν φανερώνουν την ιδέα που έχει για το θέμα του αλλά την ιδέα που έχει για το ακροατήριο του». Σε μια εποχή κρίσης αξιοπιστίας της πολιτικής, η εύστοχη αυτή επισήμανση του Αμερικανού δημοσιογράφου George Will, συνιστά μια ηθική επιταγή για τη συμπεριφορά των πολιτικών.
Δεν μπορώ και δεν θα ήθελα να κρίνω ποια ιδέα είχε για το ακροατήριο του ο Γιώργος Λιλλήκας όταν ανακοίνωνε την περίφημη πρότασή του για το φυσικό αέριο. Γνωρίζω, όμως, ποια ήταν η πρώτη του αντίδραση, όταν μετά τη γνωστή πλέον δημοσιοποίηση της πώλησης μεριδίου από τα δικαιώματα του κοιτάσματος φυσικού αερίου του ισραηλινού «Λεβιάθαν», έβλεπε να καταρρέει η πρόταση στα μάτια της κοινής γνώμης. Είχε λοιπόν πει τότε, πως την απάντηση θα τη δώσουν οι άνεργοι και οι εργαζόμενοι. Όταν έγινε δηλαδή ξεκάθαρο, πως η πρόταση του δεν ήταν παρά ένα προεκλογικό πυροτέχνημα, ο κ. Λιλλήκας που θέλει να παρουσιάζεται ως ο υποψήφιος που εκπροσωπεί τους πολίτες, κάλεσε τους ίδιους τους πολίτες να απαντήσουν αυτοί εκ μέρους του!
Δεν είναι η πρώτη φορά, βεβαίως, που ο κ. Λιλλήκας επιλέγει αυτή την τακτική. Ρίχνει ένα πυροτέχνημα προσπαθώντας να κερδίσει τις εντυπώσεις για όσο καιρό αυτό διαρκεί, και ύστερα πάλι απ’ την αρχή, σκαρφίζεται κάτι καινούριο. ‘Επεα πτερόεντα! Δηλαδή, «λόγια μετέωρα, αβάσιμα, λόγια του αέρα», όπως μας υποδεικνύει ο Μπαμπινιώτης. Για παράδειγμα, λίγοι ίσως θα θυμούνται σήμερα την πολυδιαφημιζόμενη πρόταση για το «ανακλητό», με την οποία εγκαινίασε ουσιαστικά ο κ.Λιλλήκας την κατάθεση των προεκλογικών του θέσεων. Ήταν και αυτή μια εύηχη πρόταση, που έδινε την εντύπωση στην αρχή, πως επρόκειτο για κάτι ριζοσπαστικό. Σύντομα όμως, χάθηκε από την προεκλογική ατζέντα, όταν άρχισε να γίνεται κατανοητό πως όχι μόνο δεν εφαρμόζεται πουθενά στον κόσμο σε εθνικό επίπεδο (πλην της Βενεζουέλας του Τσάβεζ) αλλά και ότι συνιστά μια επικίνδυνη πρόταση για την ίδια τη δημοκρατία (βλ. άρθρο γράφοντος, «Το ανακλητό και η εμβάθυνση της δημοκρατίας», 22 Ιουλίου 2012).
Στη συνέχεια ο κ. Λιλλήκας στράφηκε στο Κυπριακό επιλέγοντας και πάλι τον εύκολο δρόμο των εύηχων συνθημάτων. Στρατηγικός του στόχος ήταν να επιτεθεί στον Νίκο Αναστασιάδη κατηγορώντας τον πως έχει αποδεχθεί δήθεν τη χαλαρή ομοσπονδία. Το θέμα δεν ήταν απλώς το ανυπόστατο των κατηγοριών του. Το πιο σημαντικό ήταν πως ο μόνος Κύπριος πολιτικός, που έκανε ποτέ ονομαστική και εκτενή ανάλυση για τη χαλαρή ομοσπονδία, ήταν ο ίδιος σε βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2008, με τίτλο «Λύση του Κυπριακού». Ένα βιβλίο, όπως ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί, αποτελεί καρπό μιας ολοκληρωμένης και συγκροτημένης πνευματικής εργασίας, κατά την οποία κάθε φράση και κάθε λέξη ελέγχεται αρκετές φορές πριν την εκτύπωση. Γι’ αυτό και είναι βέβαιο πως δεν θα μπορούσε να είχε ξεφύγει του κ. Λιλλήκα. Κι’ όμως γράφει αυτολεξεί στο βιβλίο του πως «θα πρέπει στα σοβαρά και χωρίς δογματισμούς, η ελληνοκυπριακή ηγεσία να μελετήσει το ενδεχόμενο μιας χαλαρής ομοσπονδίας» (σελ. 272, για περισσότερα βλ. σχετικό άρθρο γράφοντος, «Μύθοι και πραγματικότητες για τη χαλαρή ομοσπονδία», 9 Σεπτ. 2012).
Αν κάνω αναλυτική αναφορά στον κ. Λιλλήκα είναι γιατί και στα τρία κεντρικά ζητήματα στα οποία βάσισε μέχρι σήμερα την προεκλογική του εκστρατεία (οικονομία-φυσικό αέριο, κυπριακό, θεσμικές αλλαγές-εκσυγχρονισμός), οι αναντίλεκτα λογικοφανείς προτάσεις του, χαρακτηρίζονται από προχειρότητα, ανευθυνότητα και λαϊκισμό. Το θέμα δεν είναι, βεβαίως, αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με αυτές. Το θέμα είναι αν μπορούν, στοιχειωδώς, να διαθέτουν μια λογική συνέχεια και συνέπεια.
Η αλήθεια είναι πως η προχειρότητα, η ανευθυνότητα και ο λαϊκισμός, δεν χαρακτηρίζουν μόνο τον κ. Λιλλήκα. Αποτελούν, εν πολλοίς, χαρακτηριστικά ενός πολιτικοκομματικού συστήματος που έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο και πρέπει να αλλάξει. Ο κ. Λιλλήκας, όμως, όχι μόνο ήταν μέρος αυτού του συστήματος για πολλά χρόνια (δεν είναι καν Τσίπρας – αυτός τουλάχιστον ήταν εκτός συστήματος) αλλά φαίνεται ότι παραμένει προσκολλημένος σε πρακτικές και νοοτροπίες που έχουν ακριβώς οδηγήσει σε αυτό που επαγγέλλεται ότι θέλει να θεραπεύσει, την απαξίωση δηλαδή της πολιτικής από τους πολίτες!
Προσωπική μου πεποίθηση είναι πως ο μόνος στη σημερινή συγκυρία, που μπορεί να τα βάλει με τα κατεστημένα και να επιχειρήσει με επιτυχία την αναγκαία ρήξη με το παρελθόν, είναι ο Νίκος Αναστασιάδης. Έχει τα ηγετικά χαρακτηριστικά, έχει ένα ριζοσπαστικό ολοκληρωμένο πρόγραμμα, θα έχει και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία να το εφαρμόσει.
