του Χριστόφορου Φωκαΐδη
Η πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, βάση της οποίας η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου δεν συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου, δημιουργεί χωρίς αμφιβολία νέα δεδομένα σ’ ότι αφορά στην προοπτική διεκδίκησης ανεξαρτησίας από αυτόνομες περιοχές σε διάφορες χώρες του κόσμου.
Ανάλογα σημαντικές αποφάσεις στο τομέα του διεθνούς δικαίου θα πρέπει να τυγχάνουν ενδελεχούς μελέτης και ανάλυσης. Ιδιαίτερα εδώ στην Κύπρο, μας ενδιαφέρει να ενδιατρίψουμε σε βάθος σε όλες στις διαστάσεις του ζητήματος του Κοσόβου. Μας ενδιαφέρει, όχι γιατί αυτή τη στιγμή υπάρχει κίνδυνος για ανάλογη γνωμοδότηση του Δικαστηρίου σ’ ότι αφορά στο ψευδοκράτος. Κύπρος και Κόσοβο είναι δύο διαφορετικές περιπτώσεις και αυτό είναι το μήνυμα που πρέπει να στέλλουμε προς κάθε κατεύθυνση, στο πλαίσιο μιας προληπτικής διπλωματικής εκστρατείας, δεδομένου ότι η Τουρκία θα επιχειρήσει σίγουρα να εκμεταλλευθεί το όλο θέμα.
Ο λόγος που υποστηρίζω εδώ ότι μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η περίπτωση του Κοσόβου είναι γιατί μπορούμε να αντλήσουμε γενικότερα μαθήματα, όπως πολύ συνοπτικά επιχειρώ να αναλύσω στη συνέχεια:
Α) Ιστορική Διάσταση
Το Κόσοβο αποτελεί το λίκνο της ιστορικής και θρησκευτικής παράδοσης των Σέρβων. Το 1926 το ποσοστό των Σέρβων που διέμεναν εκεί έφτανε το 61%. Σήμερα αποτελούν μόνο το 8%. Μάθημα 1ο: Η δημογραφική αλλοίωση της σύνθεσης του πληθυσμού αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο και στην περίπτωση της Κύπρου. Από μια απλή ανάλυση των στοιχείων της αρμόδιας υπηρεσίας του ΟΗΕ, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα πως αν δεν υπάρξει λύση του Κυπριακού που να διασφαλίζει τη μια ιθαγένεια, είναι ορατός ο κίνδυνος σε σαράντα χρόνια οι Ελληνοκύπριοι να αποτελούν μειοψηφία στην Κύπρο.
Β)Πολιτική Διάσταση
Οι διαπραγματεύσεις για επίλυση του προβλήματος του Κοσόβου ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2006. Ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ είχε οριστεί ο πρώην Φιλανδός πρόεδρος Μάρτι Αχτισάρι (σήμερα επικεφαλής της Ανεξάρτητης Επιτροπής Ειδικών για την προώθηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας). Μπροστά στην αδυναμία επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των πλευρών, τον Δεκέμβριο του 2007 ο Γ.Γ. του ΟΗΕ ανακοινώνει την αποτυχία των διαπραγματεύσεων και τερματίζει την παροχή των καλών του υπηρεσιών. Λίγους μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2008, η λεγόμενη Βουλή του Κοσόβου ανακηρύσσει μονομερώς ανεξαρτησία, για να ακολουθήσουν σειρά αναγνωρίσεων από διάφορα κράτη(σήμερα έχουν φτάσει τα 69). Το σενάριο Β’ είχε τεθεί σε εφαρμογή. Μάθημα 2ο: Κανένα πολιτικό πρόβλημα δεν μένει για πάντα ανοιχτό. Το σενάριο Β’ στην περίπτωση της Κύπρου δεν είναι η αναγνώριση του ψευδοκράτους. Ας μην υποτιμήσουμε όμως τη δυνατότητα του διεθνούς παράγοντα να επενεργήσει καταλυτικά, και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, για την προώθηση λύσης τύπου Ταϊβάν.
Γ) Οικονομική Διάσταση
Το Μάιο του 2009 το Κόσοβο έγινε μέλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και τον επόμενο μήνα μέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Μάθημα 3ο: Οι εξελίξεις στον οικονομικό τομέα προηγούνται συνήθως και ανοίγουν το δρόμο για πολιτικές εξελίξεις. Ο Κανονισμός για το Απευθείας Εμπόριο, αν εγκριθεί, θα ανοίξει το δρόμο, όχι για αναγνωρίσεις σ’ αυτό το στάδιο αλλά σίγουρα για την πολιτική αναβάθμιση του ψευδοκράτους σε επίπεδο Ευρωπαικής Ένωσης και διεθνώς.
Δ) Νομική Διάσταση
Λίγοι γνωρίζουν ότι η γνωμοδότηση του Δικαστηρίου προέκυψε κατόπιν αιτήματος της Σερβίας που κατατέθηκε τον Οκτώβριο του 2008. Οι Σέρβοι θεωρούσαν τότε ότι πήγαιναν για μια βέβαιη νίκη αλλά τελικά τους προέκυψε μια βαριά ήττα. Μάθημα 4ο:Δεν τίθεται θέμα αυτή τη στιγμή ανάλογης γνωμοδότησης για το ψευδοκράτος. Ας μην θεωρήσουμε όμως ότι θα πετύχουμε βέβαιη νίκη αν προσφύγουμε στο ΔΕΚ, σε περίπτωση που εγκριθεί τελικά ο Κανονισμός για το Απευθείας Εμπόριο, όπως υπονόησε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας στην πρόσφατη συνέντευξή του στο ΡΙΚ.
