Ομιλία Προέδρου του Δημοκρατικού Συναγερμού κ. Αβέρωφ Νεοφύτου στην Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Αυτή η συζήτηση για το Κυπριακό στη Βουλή των Αντιπροσώπων συμπίπτει με μια κρίσιμη στιγμή στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων. Ίσως αποδειχτεί να είναι μια ιστορική συζήτηση για το εθνικό μας θέμα, αφού ενδέχεται να φτάσουμε σε μια συμφωνία που θα τερματίσει την τουρκική κατοχή και τη διαίρεση της χώρας μας. Γι’ αυτό θέλω να προσεγγίσω με εποικοδομητικό πνεύμα αυτή τη συζήτηση μεταξύ των εκπροσώπων του λαού, πιστεύοντας ότι παρά τις διαφορές στις προσεγγίσεις ή τις εκτιμήσεις μας, μπορούμε με το διάλογο και την ανταλλαγή επιχειρημάτων να είμαστε όλοι χρήσιμοι για να πάρουμε τις κατάλληλες και τις εθνικά ωφέλιμες αποφάσεις.
Σε μερικά εικοσιτετράωρα θα ξέρουμε κατά πόσον υπάρχει ικανοποιητική σύγκλιση όσον αφορά τα κριτήρια και θα κατατεθεί χάρτης για συμφωνία στο εδαφικό ζήτημα. Αυτό θα ανοίξει το δρόμο για να περάσουμε στην εξίσου κρίσιμη διαδικασία μιας διεθνούς διάσκεψης για τα ζητήματα ασφάλειας. Μιλώντας για το εδαφικό, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διαπραγματεύεται εκ μέρους της ελληνοκυπριακής πλευράς για τα κατεχόμενα εδάφη μας, τα οποία με τη λύση θα περάσουν στην ελληνοκυπριακή περιφέρεια. Eίναι πολύ θετικό ότι μετά από 42 χρόνια είμαστε σε θέση να εξετάζουμε το ενδεχόμενο όλη η Κύπρος, ως ενιαίος και ασφαλής χώρος να λειτουργήσει ξανά ως πατρίδα μας, αλλά και ειδικότερα σημαντικά εδάφη που χάθηκαν τότε με πόλεμο να μας επιστραφούν.
Η σημερινή συζήτηση στη Βουλή έρχεται να προστεθεί σε έναν διάλογο που γίνεται εδώ και δεκαετίες στα μέσα ενημέρωσης και ευρύτερα στην κοινωνία και γίνεται πιο έντονος τον τελευταίο καιρό λόγω των εξελίξεων. Είναι καλό που υπάρχει διάλογος. Αρκεί ο διάλογος να γίνεται πάνω σε πραγματικά δεδομένα και χωρίς να χάνουμε τις προτεραιότητές μας, που θέλω να πιστεύω ότι είναι κοινές. Θέλουμε να υπάρχει διαφάνεια και να ενημερωθεί πλήρως η κοινή γνώμη. Εξάλλου, έτσι ακούγονται επιφυλάξεις, μοιραζόμαστε προβληματισμούς και μπορούμε από κοινού να αντιμετωπίσουμε ανησυχίες που είναι λογικό να υπάρχουν. Έχουμε και εμείς ανησυχίες. Ανησυχίες για το αύριο με τη λύση, αλλά και ανησυχίες για το αύριο χωρίς λύση.
Θα είναι επωφελές να προβληματιστούμε από κοινού και τελικά να δώσουμε στους πολίτες μια καθαρή εικόνα, στο μέτρο που προχωρά και το επιτρέπει η διαπραγμάτευση. Εξάλλου, αυτές τις ώρες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ενημερώσει ενδελεχώς τις ηγεσίες όλων των πολιτικών κομμάτων για τις τελευταίες εξελίξεις στη διαπραγμάτευση και για τον επικείμενο νέο γύρο στην Ελβετία. Θέλω μάλιστα εδώ να υπογραμμίσω ότι, σε αντίθεση με προηγούμενες εμπειρίες που είχαμε, αυτή τη φορά η διαπραγμάτευση είναι 100% στα χέρια μας. Και βέβαια, σε περίπτωση που υπάρξει τελική πολιτική συμφωνία, θα έχουμε επαρκή χρόνο πριν τις οριστικές αποφάσεις μας προκειμένου να ενημερωθούν με κάθε λεπτομέρεια και να διαφωτισθούν πλήρως οι πολίτες που θα έχουν και τον κυρίαρχο λόγο.
Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Γίνεται διαπραγμάτευση εδώ και δεκαετίες για μια δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδία. Κάποιοι έχουν αντιρρήσεις γι’ αυτό το χαρακτήρα της λύσης που επιδιώκουμε. Ωστόσο, ο δικοινοτικός χαρακτήρας της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν προέκυψε από αυτή τη διαπραγμάτευση. Ο δικοινοτικός χαρακτήρας ήταν κυρίαρχο και ουσιαστικό στοιχείο του ενιαίου κράτους του 1960. Υπάρχει από την πρώτη στιγμή της ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία είχε ως θεμέλιο τον δικοινοτικό χαρακτήρα. Εμείς όλοι που, πολύ σωστά, επικαλούμαστε και θέλουμε να διαφυλάξουμε την Κυπριακή Δημοκρατία, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να μην την υποσκάπτουμε οι ίδιοι. Αμφισβητώντας τη δικοινοτικότητα είναι σαν να αμφισβητούμε άθελα μας το κράτος αυτό που έχουμε ως προμετωπίδα. Η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως ορίζεται από το Σύνταγμα και από τις δυο διεθνείς συνθήκες που τη συνοδεύουν αναπόσπαστα, είναι κράτος με δυο χωριστές κοινότητες στις οποίες αποδίδεται συνταγματική οντότητα και συνταγματικές εξουσίες.
Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος στο οποίο πρόεδρος και αντιπρόεδρος ρητά προέρχονται και εκλέγονται χωριστά από τις δυο κοινότητες. Ενώ για σκοπούς ελέγχου και ισορροπιών προβλέπεται το δικαίωμα αρνησικυρίας και των δύο, σε μια σειρά ζητημάτων. Είναι κράτος με προκαθορισμένες κοινοτικές αριθμητικές αναλογίες, δυσανάλογες των πληθυσμιακών αναλογιών εις βάρος των ελληνοκυπρίων, για τη στελέχωση των σωμάτων ασφαλείας, της δημόσιας υπηρεσίας, του δικαστικού σώματος και των άλλων θεσμικών οργάνων.
Αυτή είναι η υφιστάμενη δομή του δικοινοτικού μας κράτους. Και πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι αυτό που ζήσαμε στην πράξη από το 1964 μέχρι σήμερα, αλλά είναι αυτό που ορίζεται από το Σύνταγμα και τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης. Αυτό δεν μπορεί να το παραβλέψουμε, εάν ύψιστος στρατηγικός στόχος είναι να διαφυλάξουμε την Κυπριακή Δημοκρατία.
Το γεγονός ότι συζητούμε σήμερα τη μετάβαση από ενιαίο δικοινοτικό κράτος σε διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία είναι αποτέλεσμα των εξελίξεων του 1974, του πολέμου και της στρατιωτικής κατάληψης εδαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η διζωνικότητα και το μοντέλο λύσης που έχουμε είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών μας για επίλυση του κυπριακού μετά το 1974 και των δύο συμφωνιών υψηλού επιπέδου 1977 και 1979, οι οποίες όπως και η πολιτική ισότητα καταγράφηκαν και ενσωματώθηκαν σε όλα τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, αλλά ακόμα και τις σχετικές αποφάσεις της ΕΕ που είναι η σημαία του αγώνα μας.
Πρέπει ακόμα να σημειώσουμε ότι για δεκαετίες τώρα καταγγέλλαμε την Τουρκία ότι προσπαθούσε να ξεφεύγει από το συμφωνημένο πλαίσιο, δηλαδή τη Δικοινοτική-Διζωνική Ομοσπονδία και απεργαζόταν δυο χωριστά κράτη ή συνομοσπονδία. Και προσπαθήσαμε πολύ και αναζητήσαμε και βρήκαμε συμμαχίες και στήριξη για να παραμείνει η προοπτική λύσης του Κυπριακού στο στόχο της ΔΔΟ.
Κάποιοι συζητούν στη βάση του ότι «μια χαρά είμαστε τώρα και γιατί να ψάχνουμε αλλαγές ή να διακινδυνεύσουμε». Εμείς όμως δεν ξεχνούμε ότι υπάρχει κατοχή. Δεν συμβιβαζόμαστε να χαρίσουμε τη μισή μας πατρίδα. Ούτε αποδεχόμαστε το status quo με 40,000 Τούρκους στρατιώτες. Δεν δεχόμαστε λιγότερη ασφάλεια από ότι νοείται σε ένα ευρωπαϊκό κράτος. Ούτε ξεγράφουμε σπιθαμή κυπριακής γης και ο μόνος τρόπος να αποτρέψουμε τα δεδομένα της κατοχής είναι ο διάλογος. Και διάλογος μπορεί να γίνει μόνο στη βάση μιας συμφωνίας για ομοσπονδία.
Είναι μέσα στο πλαίσιο μιας ΔΔΟ που πρέπει να επιδιώξουμε να έχουμε ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου, μια πολιτεία ευρωπαϊκών προδιαγραφών, από κοινού με τους συμπατριώτες μας Τουρκοκυπρίους.
Ο εθνικός στρατηγικός στόχος του κυπριακού ελληνισμού είναι να πετύχουμε μέσα από τη λύση του κυπριακού να κατοχυρώσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις βασικές ελευθερίες και τις ευρωπαϊκές αρχές ως αποτέλεσμα εκείνης της σοφής εθνικής πολιτικής που είχε και τη στήριξη του συνόλου του πολιτικού κόσμου που έφερε την Κύπρο μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στη διάρκεια των τελευταίων μηνών και μέσα από την εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων έχουμε φτάσει σε έναν από τους στρατηγικούς στόχους του ελληνισμού στην Κύπρο μετά το 1974. Να έχουμε το ενδεχόμενο να απαλλαγεί η χώρα μας μόνιμα από τον τουρκικό στρατό και να πάρουμε πίσω, κάτω από ελληνοκυπριακό άμεσο έλεγχο ένα σημαντικό μέρος των εδαφών που καταλήφθηκαν το 1974, και με την επιστροφή εξίσου σημαντικού αριθμού προσφύγων υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και την παράλληλη αναγνώριση του ατομικού δικαιώματος ιδιοκτησίας για το σύνολο των ελληνοκυπριακών περιουσιών. Αυτή νομίζω είναι μια προτεραιότητα πρώτης τάξης. Ταυτόχρονα, με τη διαπραγμάτευση για μια ΔΔΟ μπορούμε να επιτύχουμε -και είναι πλέον ορατό- μια πολύ μεγάλης σημασίας βελτίωση για την Κύπρο σε σχέση με το καθεστώς του 1960, την κατάργηση των εγγυήσεων. Δηλαδή να μην έχει κανένας δικαιώματα επέμβασης στη χώρα μας. Σε αυτό τον τριπλό στόχο θα μείνουμε προσηλωμένοι, χωρίς βέβαια να υποτιμούμε τις υπόλοιπες ρυθμίσεις για την αυριανή κυπριακή πολιτεία, κοινή πατρίδα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Κυρίες και κύριοι,
Ακούμε σε όλο αυτό το διάστημα, δυσαρέσκεια και επικρίσεις διότι όπως λένε διαπραγματευόμασταν μόνο σε κεφάλαια όπου η ελληνική πλευρά είχε να «δώσει». Εκ των πραγμάτων μεγαλύτερη σημασία έχει για την ελληνική πλευρά το εδαφικό και η ασφάλεια. Όμως, στη μέχρι τώρα διαπραγμάτευση προέκυψαν σημαντικά οφέλη για την ελληνική πλευρά και για την Κύπρο εν γένει και βελτίωση κάποιων αδυναμιών και ελλείψεων του κράτους του 1960, όπως είναι ο τρόπος εκλογής του τουρκοκύπριου αντιπροέδρου και η εφαρμογή μηχανισμών επίλυσης διαφορών.
Υπάρχει για πρώτη φορά συμφωνία επί της αρχής, ότι στην ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία θα ισχύουν οι βασικές ελευθερίες, όπως αυτές ορίζονται και στον ευρωπαϊκό χάρτη αξιών. Είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι το εξασφαλίσαμε και δεν θεωρούμε ότι είναι κάτι που «δώσαμε».
Ακόμα, το 2016 διασφαλίζουμε την πληθυσμιακή αναλογία 80% ελληνοκύπριοι – 20% τουρκοκύπριοι, που αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία. Ενώ και στη συνέχεια θα ισχύει η πληθυσμιακή αναλογία 4:1, αποτρέποντας τη δημογραφική αλλοίωση. Και αυτό είναι κάτι που εξασφαλίσαμε για το καλύτερο μέλλον της χώρας μας.
Κύριε Πρόεδρε,
Σε αυτή τη φάση των διαπραγματεύσεων που βρίσκονται κοντά και σε μια κατάληξη έχουμε ακόμα κάτι καινούριο που προσωπικά το θεωρώ πολύ μεγάλης σημασίας για τη μελλοντική διασφάλιση της χώρας μας και για μια εύρυθμη λειτουργία που θα δημιουργήσει πρωτόγνωρες συνθήκες ευημερίας για όλους τους πολίτες. Σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας, της δραστηριότητας των ανθρώπων και της οικονομίας ιδιαίτερα, θα ισχύουν οι κοινοί κανόνες και όλες οι προδιαγραφές που έχουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για πρώτη φορά γίνεται μια συστηματική προεργασία και προσαρμογή σε θέματα οικονομικών θεσμών και λειτουργιών. Είναι εδώ διεθνείς οργανισμοί και τεχνοκράτες από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τη Διεθνή Τράπεζα, ενώ υπάρχει και επαγρύπνηση από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να έχουμε μια ομαλή μετάβαση, αλλά και να διασφαλιστεί ότι θα τεθούν σε εφαρμογή οι βέλτιστες πρακτικές και κανόνες. Εφόσον μπουν κάτω οι σωστές ρυθμίσεις, τότε θα είναι αδιαμφισβήτητα μια πρωτόγνωρη οικονομική δυναμική και ταχύτατη ανάπτυξη που θα έρθει με τις σημαντικές οικονομίες κλίμακας, αλλά και τις νέες ευκαιρίες σε μια επανενωμένη μεγαλύτερη οικονομία.
Εξάλλου όσον αφορά την καθημερινότητα της ζωής μας πρέπει να ξέρουμε ότι θα συνεχίσουμε να την ορίζουμε εμείς οι ίδιοι. Έλληνες θα παραμείνουμε και μετά τη λύση. Την ορθόδοξη πίστη μας και τις παραδόσεις μας θα έχουμε, την ελληνική παιδεία θα διδάσκονται τα παιδιά μας και τις δικές μας εθνικές γιορτές θα συνεχίσουμε να γιορτάζουμε.
Κυρίες και κύριοι,
Μια ενωμένη Κύπρος θα είναι καταλύτης για την περιφερειακή συνεργασία. Και αυτό θα ενδυναμώσει την προοπτική για επενδύσεις και ανάπτυξη στην περιοχή. Στην εποχή μετά τη λύση, οι σχέσεις Κύπρου Τουρκίας θα αλλάξουν, ανοίγοντας ευκαιρίες συνεργασίας με μια μεγάλη χώρα με σημαντικές ενεργειακές ανάγκες.
Αύτη η καλυτέρευση των σχέσεων θα επιτρέψει συνεργασίες στην ενέργεια, ακόμα και την πώληση φυσικού αερίου στην Τουρκία, και την εδραίωση επιχειρηματικών σχέσεων.
Ακούω να μιλούν κάποιοι καθημερινά για το κόστος της λύσης. Για μας η επιστροφή εδαφών, η ανοικοδόμηση και η κατασκευή υποδομών δεν αποτελεί κόστος αλλά επένδυση. Μια επένδυση που θα προσφέρει ευκαιρίες και προοπτικές ανάπτυξης.
Μια ενωμένη Κύπρος θα είναι ο πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή και θα αποτελέσει τον παράγοντα ενδυνάμωσης της σύνδεσης μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης, Νοτιοανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής.
Η ώρα που τα λόγια πρέπει να μεταφραστούν σε πράξεις προς μια βιώσιμη λύση έχει έρθει. Πράξεις που μπορούν να μας πάνε στο τέρμα.
Πολλοί βλέπουν το μέλλον με επιφύλαξη και σκεπτικισμό. Εμείς επιλέγουμε να το βλέπουμε με αισιοδοξία και ελπίδα.
