του Ανδρέα Κυπριανού
Θέλω με τα πιο κάτω να παραθέσω κάποια γεγονότα αλλά και προβληματισμούς για τις τραπεζικές πρακτικές των τελευταίων χρόνων, το αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών, αλλά και κάποιες εισηγήσεις ενόψει και της συζήτησης στην βουλή του νομοσχεδίου για την επίσπευση στην διαδικασία εκποιήσεων που είναι μνημονιακή όντως υποχρέωση!
Και θα το κάνω αυτό υπό την μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων για να γίνω πιο
κατανοητός από τον αναγνώστη αφού η πολυπλοκότητα του θέματος επέτρεψε διαχρονικά στο πανίσχυρο τραπεζικό κατεστημένο να έχει πάντα το πάνω χέρι και να λειτουργεί τοκογλυφικά και κερδοσκοπικά με τα γνωστά αποτελέσματα για την Κυπριακή οικονομία! Πανίσχυροι δικηγόροι με εμπειρία, γνώση και επιρροή κάλυπταν με νομικά έγγραφα το πανίσχυρο τραπεζικό οικοδόμημα, δημιουργώντας την ιερή αγελάδα που δεν μπορούσε κανένας να αγγίξει.
1) Είναι μνημονιακή υποχρέωση η χρέωση απαράδεκτων τόκων, πανωτοκίων, τόκων υπερημερίας, εξόδων μελέτης, παρακολούθηση λογαριασμών κλπ κλπ.. ;
Η απάντηση είναι ΟΧΙ και μάλιστα αυτή η τιμολογιακή πολιτική των τραπεζών έχει κριθεί παράνομη και καταχρηστική από το ευρωπαϊκό δικαστήριο!
2) Είναι μνημονιακή υποχρέωση οι τράπεζες μετά από εκποίηση του ακινήτου να κυνηγούν τον οφειλέτη για το υπόλοιπο που δεν εξοφλήθηκε από την εκποίηση του ενυπόθηκου ακινήτου ή ακινήτων με βάση τις προσωπικές εγγυήσεις που ανάγκαζαν τον δανειζόμενο να υπογράφει πέραν της ενυπόθηκης εξασφάλισης;
Η απάντηση είναι και πάλι ΟΧΙ! Κατά την άποψη μου αυτή η πρόνοια των δανειακών συμβάσεων που γινόταν για ‘τυπικούς’, όπως έλεγαν οι τράπεζες, λόγους, καταργούσε την έννοια της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης αλλά και την έννοια της ενυπόθηκης εξασφάλισης, που θα έπρεπε να καλύπτει και κάλυπτε στον ουσιώδη χρόνο το δανεισμό.
3) Ποιου ήταν ευθύνη μια υποθήκη να καλύπτει επαρκώς ένα δάνειο;
Σαφέστατα των τραπεζών που διόριζαν δικό τους εκτιμητή και με βάση την δική τους εκτίμηση δάνειζαν στην άξια καταναγκαστικής πώλησης( forcesale value) που ήταν περίπου 70% της εκτιμημένης άξιας! Αυτό για να είναι εξασφαλισμένη η τράπεζα σε πιθανή μείωση της αξίας του ακινήτου και αδυναμίας του οφειλέτη να πληρώσει για τον οποιονδήποτε λόγο!
Γνωμάτευση και της γενικής εισαγγελίας στην επιτροπή θεσμών ότι οι τράπεζες ήταν υπεύθυνες για την αξία της ενυπόθηκης εξασφάλισης στον ουσιώδη χρόνο!!
4) Πότε κατέστησαν τα περισσότερα δάνεια μη εξυπηρετούμενα;
Η κρίση ξέσπασε το 2008 τον Οκτώβριο με την κατάρρευση της Lehman Brothers! Στην Κύπρο ξεκίνησαν τα σοβαρά προβλήματα, κυρίως στην οικοδομική βιομηχανία, το 2009 με δραματική μείωση των πωλήσεων και επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την οικονομία με δραματική αύξηση της ανεργίας τα έτη 2010/11/12! Κορυφώθηκαν δε με την ουσιαστική κατάρρευση των τραπεζών μετά το κούρεμα! Οι τράπεζες έκαναν αρχικά αναδιαρθρώσεις των πελατών τους με αυξήσεις των επιτοκίων αλλά και επιπρόσθετες εξασφαλίσεις! Από τα μέσα όμως του 2012 και μετά, λόγω των γνωστών προβλημάτων σε τράπεζα Κύπρου και Λαϊκή και ουσιαστικά ανυπαρξία διοίκησης, όλα πάγωσαν και τα προβλήματα διογκώθηκαν! Οι παράλογες όμως υπερχρεώσεις συνεχίζονταν αφού αυτές βοηθούσαν τα εικονικά αποτελέσματα των τραπεζών! Η απροθυμία των τραπεζών για αναδιαρθρώσεις, αλλά και η συνεχιζόμενη ύφεση το 2013/14 οδήγησαν το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα ύψη.
5) Γιατί οι τράπεζες δεν προχώρησαν σε αναδιαρθρώσεις;
Γιατί ακριβώς μπορούσαν να εκβιάζουν τον δανειολήπτη ζητώντας επιπρόσθετες εξασφαλίσεις ή και άλλους αξιόχρεους εγγυητές την στιγμή που χρέωναν το δάνειο του με τοκογλυφικά επιτόκια και άλλες καταχρηστικές χρεώσεις!
6) Ποια η σχέση οφειλομένου ποσού και εξασφάλισης σήμερα στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια;
Τα τελευταία χρόνια και από την ημέρα που ένα δάνειο κατέστη μη εξυπηρετούμενο μέχρι και σήμερα το οφειλόμενο ποσό έχει διογκωθεί λόγω των υπερχρεώσεων που συνεχίζονται! Από την άλλη λόγω της μείωσης της αξίας των ακινήτων η ψαλίδα έχει ανοίξει με αποτέλεσμα η εκποίηση να μην καλύπτει το οφειλόμενο ποσό!
7) Τι θα γίνει αν η εκποίηση δεν καλύψει το οφειλόμενο ποσό;
Η τράπεζα θα κινηθεί σε εκποίηση και των μη ενυπόθηκων εξασφαλίσεων του πρωτοφειλέτη και των εγγυητών με βάση τις προσωπικές εγγυήσεις που υποχρέωναν τους δανειολήπτες να υπογράφουν και αφορούσαν συνήθως όλα τα μέλη της οικογένειας, φίλους κλπ! Ας μη ξεχνάμε ότι καταχρηστικά σήμερα οι τράπεζες μπορούν να βάλουν memo μετά από δικαστική απόφαση σε όλη την περιουσία του πρωτοφειλέτη και των εγγυητών.
8) Αν δεν υπάρχουν άλλα ακίνητα μη υποθηκευμένα;
Τότε η τράπεζα θα μπορεί να προχωρήσει σε διάταγμα δικαστηρίου για εκποίηση κινητής περιουσίας ή ακόμα και να πτωχεύσει πρωτοφειλέτη και εγγυητές και να κινηθεί πάνω στην κινητή τους περιούσια και τα όποια εισοδήματα έχουν ή αποκτήσουν στο μέλλον.
9) Πως ακούγεται το επιχείρημα ότι πολλοί κρατούν και δεν πληρώνουν;
Είναι κατά την άποψη μου ένα πολύ γνωστό ρηχό επιχείρημα των τραπεζιτών στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν νομοθεσία που θα τους επιτρέπει να ξεπουλήσουν τον κύπριο πολίτη και να ξανά κερδοσκοπήσουν στην πλάτη του! Γιατί κάποιος να μην πληρώνει και να χρεώνεται με ένα σωρό επιβαρύνσεις; Ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν αλλά δεν μπορεί να σταθεί σαν κεντρικό επιχείρημα ! Όλες οι περιπτώσεις πολιτών αλλά και ένα μικρό ποσοστό μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δεν είχαν μείωση εισοδημάτων παρά την κρίση ανταποκρίνονται απόλυτα στις υποχρεώσεις τους!
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο δανειζόμενος πρέπει και οφείλει να αποπληρώσει το
δάνειο που πήρε!! Και αν αδυνατεί για οποιονδήποτε λόγο τότε η τράπεζα θα πρέπει να μπορεί σε μικρό χρονικό διάστημα να ρευστοποιεί την εξασφάλιση της και να παίρνει το λαβείν της! Αυτό όμως θα πρέπει να γίνεται σε ένα υγιές τραπεζικό σύστημα! Δεν μπορούμε να δώσουμε λύσεις του αύριο για προβλήματα του χθες! Αυτή η δυνατότητα θα πρέπει να υπάρχει στην νομοθεσία για νέους δανεισμούς μέσα στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού του τραπεζικού συστήματος!
Για τα υφιστάμενα δάνεια εισηγούμαι όπως με την ψήφιση της νομοθεσίας μπουν δυο ασφαλιστικές δικλίδες! Α) Το οφειλόμενο ποσό να είναι το αρχικό ποσό του δανεισμού μείον τις πληρωμές που έγιναν συν λογικό επιτόκιο! Όλες οι παράνομες χρεώσεις να διαγράφονται! Β) Με την εκποίηση της ενυπόθηκης εξασφάλισης πιθανό υπόλοιπο να διαγράφεται! Αυτό θα βοηθήσει και στην διατήρηση των τιμών των ακινήτων σε λογικά επίπεδα και δεν θα επιτρέψει το ξεπούλημα των περιουσίων σε κερδοσκόπους!
Είναι σαφές ότι δεν μπορεί κανένας πλέον να εμπιστευτεί ότι οι τράπεζες θα λειτουργήσουν μέσα στα πλαίσια της λογικής ή με κοινωνική ευαισθησία στο κρίσιμο θέμα των εκποιήσεων. Μπορεί κάποιοι τραπεζίτες να άλλαξαν, αλλά η νοοτροπία και αυτό έχει αποδειχθεί περίτρανα τους τελευταίους μήνες παραμένει η ίδια. Το χρηματιστήριο, τα ψηλά καταθετικά επιτόκια, η ασυδοσία στις επεκτάσεις και στους δανεισμούς, τα αξιόγραφα, οι αγορές ομολόγων, το κούρεμα και ο ELA, έχουν αποδείξει περίτρανα ότι πρέπει να υπάρχει σωστός έλεγχος από την πολιτεία, αλλά και σε κρίσιμες περιόδους όπως αυτήν ακόμα και νομοθετικές παρεμβάσεις.
Αυτή είναι η στιγμή της μέγιστης δυνατής σοβαρότητας από όλους διαφορετικά μπορεί να οδηγηθούμε σε καταστάσεις που σήμερα αδυνατούμε καν να φανταστούμε.
