του Θανάση Τσώκου
Εξήντα εννέα χρόνια έχουν περάσει από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου τον Οκτώβριο του 1940 και την Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα που ακολούθησε. Οι συνέπειες του Β’ Παγκόσμιου πολέμου, εξακολουθούν όμως και στις μέρες μας σε αρκετές περιπτώσεις να υφίστανται, ενώ τα διδάγματα εξακολουθούν να είναι άκρως επίκαιρα και ενδιαφέροντα, σε μια περίοδο παγκόσμιας πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Μια από τις σκοτεινές πτυχές του πολέμου υπήρξε η αποκαλούμενη Τελική Λύση των Ναζί.
Η 27η Ιανουαρίου 1945, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες ημερομηνίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν η μέρα που ο Κόκκινος Στρατός πρώτος εισήλθε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί, Άουσβιτς-Μπιρκενάου, στις όχθες του ποταμού Σόλα στη Νότια Πολωνία. Από το 2005, με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η 27η Ιανουαρίου έχει καθιερωθεί ως Διεθνής Μέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Σε ογδόντα τέσσερις μέρες από τότε, ο Κόκκινος Στρατός θα εισέβαλε στο Βερολίνο. Ενώ ο Αδόλφο Χίτλερ θα αυτοκτονούσε στις 30 Απριλίου του 1945.
Τα Ες-Ες, που διοικούσαν το στρατόπεδο, γνώριζαν από πριν ότι ο πόλεμος είχε χαθεί για αυτούς και ότι πολύ σύντομα θα τελείωνε. Είχαν αιφνιδιαστεί όμως από τους Ρώσους που έρχονταν από την Κρακοβία. Προσπάθησαν λοιπόν να εξαφανίσουν όλα τα στοιχεία που θα αποκάλυπταν και θα αποδείκνυαν τα εγκλήματα που διέπρατταν εκεί στην προσπάθεια τους να επιτύχουν τον βασικό τους στόχο , την τελική λύση, όπως την αποκαλούσαν. Την γενοκτονία των Εβραίων. Από τις αρχές του Οκτώβρη του 1944, μετακίνησαν όσους κρατουμένους μπορούσαν σε άλλες περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο τους μέχρι εκείνη την στιγμή, ανατίναξαν θαλάμους αερίων και άλλες εγκαταστάσεις του στρατοπέδου και έκαψαν ή μετέφεραν εκτός αυτού σημαντικά έγγραφα. Οι 7000 κρατούμενοι που θα έμεναν στο στρατόπεδο εγκαταλειμμένοι, γιατί αδυνατούσαν να κινηθούν από την εξαθλίωση και τις αρρώστιες, δόθηκε διαταγή να εκτελεστούν.
Λόγω όμως της σύγχυσης που επικράτησε μεταξύ των δυνάμεων των Ες-Ες δεν εκτελέστηκε. Υπήρχαν λοιπόν οι ζωντανές μαρτυρίες όλων αυτών που γλίτωσαν τυχαία από την Ναζιστική θηριωδία για το τι έζησαν στο κολαστήριο αυτό. Βρίσκονταν ζωντανά όσα από τα 1400 ζευγάρια διδύμων επιβίωσαν στα εργαστήρια του περιβόητου Δρ. Γιόζεφ Μέγκλε τα οποία χρησιμοποιούσε στα πειράματα του ο Ναζί ερευνητής.
Οι σύμμαχοι όμως γνώριζαν την ύπαρξη του στρατοπέδου αλλά και τα σχέδια των Ναζί για την εξολόθρευση των Εβραίων πολύ πριν τον Ιανουάριο του 1945. Στις 17 Δεκεμβρίου 1942, οι Σύμμαχοι εξέδωσαν ανακοινωθέν σύμφωνα με το οποίο οι Εβραίοι μεταφέρονταν μαζικά στην Πολωνία και δολοφονούνταν. Είχαν αεροφωτογραφίσει τις εγκαταστάσεις των στρατοπέδων και είχαν συλλέξει σημαντικά στοιχεία για τα όσα φοβερά γίνονταν εκεί τόσο από υποκλοπές μηνυμάτων των ιδίων των Γερμανών όσο και μαρτυρίες κρατουμένων που κατάφεραν να αποδράσουν από το σύμπλεγμα των στρατοπέδων της περιοχής. Είχαν εντοπίσει τα κρεματόρια του στρατοπέδου και το εργοστάσιο που παρήγαγε το θανατηφόρο αέριο Zyklon B που χρησιμοποιούσαν για την θανάτωση των θυμάτων τους. Είχαν επίσης σχεδιάγραμμα των σιδηροδρομικών γραμμών που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για να μεταφέρουν τους κρατουμένους κατά χιλιάδες στις εγκαταστάσεις του στρατοπέδου. Σιδηροδρομικές γραμμές που κατασκευάστηκαν ειδικά για το σκοπό αυτό.
Το Άουσβιτς-Μπιρκενάου, υπήρξε στρατόπεδο των Ες-Ες χαλαρής στρατιωτικής πειθαρχίας για τους ίδιους, σεξουαλικών αδικημάτων, διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας του, φρικτών βασανιστριών και ιατρικών πειραμάτων, χώρος βαναυσότητας και απανθρωπιάς, υπέρμετρης βίας και παραλογισμού. Θα χαρακτηριστεί ως ο τόπος της μεγαλύτερης μαζικής δολοφονίας όλων των εποχών. Το μεγαλύτερο κέντρο θανάτου όλων των εποχών. Μέχρι το τέλος του1944 θα θανατωθούν πάνω από 970 χιλιάδες Εβραίοι από τις οποίες οι 60.000 ήταν Έλληνες Εβραίοι. Συνολικά θανατώθηκαν ένα εκατομμύριο τρακόσιες χιλιάδες άτομα. Μεταξύ των οποίων και αρκετοί Έλληνες. Υπήρξε περίοδος που στο στρατόπεδο θανατώνονταν δέκα χιλιάδες άτομα ημερησίως.
Μόνο μερικοί από τους Ναζί, μέλη των Ες-Ες που υπηρέτησαν στο στρατόπεδο πλήρωσαν για τα εγκλήματα τους. Μεταξύ αυτών και ο Διοικητής του στρατοπέδου Συνταγματάρχης Ρούντολφ Ές που συνελήφθηκε από τους Βρετανούς, δικάσθηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο διά απαγχονισμού. Ο Ες ουδέποτε απολογήθηκε για τα εγκλήματα που διέπραξε στο Άουσβιτς. Απαγχονίστηκε, συμβολικά μπροστά στην είσοδο του στρατοπέδου. Το 1961 δικάστηκε στο Ισραήλ και ο υπεύθυνος για την οργάνωση της γενοκτονίας των Εβραίων της Ευρώπης, Αντολφ Άϊχμαν. Ο συνεργάτης του Άϊχμαν, λοχαγός τότε Αλόις Μπρούνερ, ή χασάπης της Θεσσαλονίκης όπως τον αποκαλούσαν, που ευθύνεται για την αποστολή των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο Άουσβιτς, παρέμεινε ασύλληπτος και ζούσε στην Δαμασκό της Συρίας.
Μετά από 63 χρόνια, σωρεία ερωτημάτων παραμένουν αναπάντητα, όπως γιατί ενώ οι Σύμμαχοι γνώριζαν την ύπαρξη των στρατοπέδων συγκέντρωσης δεν προχώρησαν στον βομβαρδισμό των κρεματόριων ή των σιδηροδρομικών γραμμών που χρησιμοποιούνταν από τα Ες-Ες για την μεταφορά κρατουμένων στα εργοστάσια θανάτου; Γιατί η Ελληνική Κυβέρνηση ήταν η μόνη που με το Νόμο 3933 και το Νομοθετικό Διάταγμα 4016 του 1959 ανέστειλε την ποινική δίωξη κατά των Ναζί εγκληματιών πολέμου; Πως και γιατί ο Μπρούνερ στρατολογήθηκε από τους Αμερικανούς το 1947 και υπηρέτησε στην Μέση Ανατολή; Τι έκβαση θα έχει η διεκδίκηση της αμύθητης περιουσίας των Εβραίων θυμάτων των Ναζί, αλλά και των υπολοίπων ανεκτίμητης αξίας θησαυρών από άλλες χώρες που βρίσκεται σε Ελβετικές τράπεζες, οι οποίες συνεργάστηκαν με τον Χίτλερ την περίοδο του Πολέμου; Τι ρόλο έπαιξε και ποιες οι ευθύνες του φαρμακευτικού κολοσσού της εποχής I.G.Farben και μετέπειτα BASF, ΒΑΥΕR κ.λπ. στο έγκλημα των Ναζί στο Άουσβιτς; Ποιος υπήρξε ο ρόλος του Εβραϊκής καταγωγής ψυχίατρου Δρ.Γιόζεφ Ρουμπινστάιν στο στρατόπεδο; Ο Ρουμπινστάιν έκανε πειράματα στις μεθόδους ελέγχου της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου και στην εκπαίδευση υποβολής του μέσα στα πλαίσια μυστικού προγράμματος των Ναζί. Οι μελέτες του αυτές δεν έχουν βρεθεί ποτέ.
Αρκετά όμως είναι και τα στοιχεία και πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αρκετές δεκαετίες μετά. Ειδικά δε μετά το 1990, την πτώση του τείχους του Βερολίνου και την λήξη του ψυχρού πολέμου. Ο Χάιντς Κούνιο ολοκληρώνει σύντομα την προσπάθεια του να ταυτοποιήσει τα ονόματα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που εξοντώθηκαν στα κρεματόρια του Άουσβιτς, μιας τραγικής σελίδας της ιστορίας της πόλης. Στην Γερμανία άνοιξαν πρόσφατα τα μυστικά αρχεία των Ες-Ες για το Ολοκαύτωμα που φυλάσσονταν στο Άρονσεν, γεγονός που θα ρίξει φως σε πολύ σκοτεινές πτυχές του μεγαλύτερου εγκλήματος της ανθρωπότητας. Πληροφορίες αναφέρουν, ότι η Ρωσία θα επιστρέψει στην Ελλάδα τα κλεμμένα από τους Ναζί αρχεία της Εβραϊκής Κοινότητας της Θεσσαλονίκης. Πολύ πρόσφατα έχει ανακοινωθεί από το Μουσείο του Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον, η ανακάλυψη αλμπούμ με 116 μοναδικές φωτογραφίες που απεικονίζουν την ζωή των ανώτερων αξιωματικών των Ες-Ες στο κολαστήριο του Άουσβιτς. Οι φωτογραφίες βρίσκονταν στο προσωπικό άλμπουμ του υποδιοικητή του στρατοπέδου, Καρλ Χόκερ. Όπως δήλωσε η διευθύντρια του μουσείου, οι φωτογραφίες αυτές δίνουν μια σπάνια εικόνα του ψυχισμού των δραστών μιας γενοκτονίας. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μερικοί από τους πρωταγωνιστές, θύτες και θύματα για τους δικούς τους λόγους αποφάσισαν μετά από αρκετά χρόνια να καταθέσουν τις δικές τους προσωπικές μαρτυρίες για τα φοβερά αυτά γεγονότα.
Η ανάδυση της μνήμης του Άουσβιτς, εξήντα τρία χρόνια μετά αποτελεί οφειλόμενο χρέος στα εκατομμύρια των θύματα της Ναζιστικής θηριωδίας. Η διατήρηση της μνήμης του Άουσβιτς, αποτελεί στις μέρες μας καθήκον και υποχρέωση του συνόλου του δημοκρατικού κόσμου. Δεν είναι μόνο Εβραϊκή υπόθεση. Το βαρύ πλήγμα που υπέστη ο Ευρωπαϊκός Πολιτισμός, θα πρέπει να αναγνωριστεί από όλους σαν τέτοιο. Να καταδείξει μέχρι που μπορεί να φθάσει η βαρβαρότητα ανθρώπων με αγριεμένες ψυχές, θηριανθρώπων. Μόνο έτσι η μνήμη αυτή θα λειτουργήσει ως συλλογική και Οικουμενική. Ανάχωμα σε κάθε μορφή ρατσισμού, ξενοφοβίας, φασισμού, μισαλλοδοξίας και προκατάληψης. Φαινόμενα που επανεμφανίζονται στις μέρες μας επικίνδυνα και απειλητικά, στην Ευρώπη αλλά και αλλού. Φαινόμενα που αν αφεθούν ανεξέλεγκτα μπορούν να μας οδηγήσουν σε μια νέας μορφής διευρυμένη βαρβαρότητα, μέσα από μια άνομη διεθνή πολιτική πραγματικότητα.
