του Αβέρωφ Νεοφύτου
Στην Κύπρο έχουμε δύο στρεβλά συστήματα που αφορούν τα μηχανοκίνητα οχήματα. Την άδεια κυκλοφορίας (road tax) και τους εισαγωγικούς δασμούς (excise duties). Και τα δύο συστήματα δεν έχουν ‘πράσινους’ προσανατολισμούς. Το υφιστάμενο σύστημα, όσο αφορά τους εισαγωγικούς δασμούς, μετατρέπει την Κύπρο σε νεκροταφείο μεταχειρισμένων, πολυτελών, μεγάλου κυβισμού αυτοκινήτων. Σαν άμεσο επακόλουθο έχουμε αυξήσεις στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από τους ρύπους των παλαιών αυτών αυτοκινήτων και επίσης μειώνεται η ασφάλεια των μεταφορών για τον λόγο ότι πολλά από τα παλαιά αυτά οχήματα δεν διαθέτουν μοντέρνα συστήματα ασφαλείας. Ενδεικτικά, από τις συνολικές εγγραφές οχημάτων το δεκάμηνο του 2009, το 54% αφορούσε μεταχειρισμένα οχήματα. Το ποσοστό αυξάνεται στο 59% όταν δούμε τις εγγραφές ιδιωτικών σαλούν οχημάτων και είναι ακόμα πιο ψηλό σε κατηγορίες οχημάτων μεγάλου κυβισμού.
Στρεβλώσεις υπάρχουν και στο σύστημα αδειών κυκλοφορίας. Μια από αυτές είναι ότι το υπάρχον σύστημα δεν λαμβάνει υπόψη την χρήση των δρόμων. Επίσης δεν λαμβάνει υπόψη τον επηρεασμό του περιβάλλοντος και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Άρα επιβάλλονται τομές σε αυτό τον τομέα θα πρέπει να δούμε πως το όλο θέμα αντιμετωπίζεται σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Η Κύπρος είναι πλέον στην Ενωμένη Ευρώπη και έτσι πρέπει να μάθει να συμπεριφέρεται. Οι λύσεις πρέπει να είναι Ευρωπαϊκές, σύγχρονες, λειτουργικές, να περιλαμβάνουν τις μοντέρνες τάσεις και προπάντων φιλικές προς το περιβάλλον.
Ας παραδειγματιστούμε από την Ολλανδία που ένα πρωτοποριακό νομοσχέδιο έχει εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο και θα κατατεθεί στη Βουλή για τελική έγκριση. Κάθε αυτοκίνητο θα εφοδιαστεί με μία συσκευή GPS που θα είναι σε θέση να παρακολουθεί το όχημα, καταγράφοντας πόσα χιλιόμετρα κινείται, τις ώρες μετακίνησης και από πού προς που. Αυτές οι πληροφορίες θα μεταβιβάζονται σε ένα κεντρικό υπολογιστή μέσω δορυφόρου, ο οποίος υπολογιστής θα υπολογίζει τη χρέωση. Φυσικά πολλές παράμετροι θα λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της χρέωσης ανά χιλιόμετρο όπως το μέγεθος του αυτοκινήτου, το βάρος και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Επίσης θα παίζουν ρόλο η ώρα χρήσης του αυτοκινήτου και η τοποθεσία χρήσης. Περισσότερη χρέωση για ώρες με αυξημένη κυκλοφορία και λιγότερη για τις ώρες μειωμένης κυκλοφορίας. Επίσης η χρέωση θα είναι υψηλότερη εάν ο χρήστης κινείται σε περιοχές με αυξημένη κυκλοφοριακή συμφόρηση παρά σε μικρούς επαρχιακούς δρόμους.
Αυτός ο νέος ‘πράσινος’ φόρος ανά χιλιόμετρο έχει σκοπό να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 10% και να μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση στο μισό. Φυσικά με την έναρξη της ισχύος του νομοσχεδίου, όλοι οι άλλοι φόροι στα αυτοκίνητα θα καταργηθούν. Αυτοί οι φόροι μέχρι στιγμής συνιστούν το 25% περίπου του κόστους του αυτοκινήτου στην Ολλανδία. Σημειώνεται πως από τις διατάξεις του νομοσχεδίου εξαιρούνται τα ταξί, λεωφορεία, οχήματα για άτομα με ειδικές ανάγκες, μοτοσικλέτες και αυτοκίνητα αντίκες. Η Ολλανδική κυβέρνηση ελπίζει πως το νέο σύστημα θα είναι έτοιμο να λειτουργήσει το 2011 για μεγάλα φορτηγά μεταφορών και το 2012 για τα υπόλοιπα αυτοκίνητα. Η χρέωση για το μέσο οικογενειακό αυτοκίνητο θα είναι €0,03 το χιλιόμετρο το 2012 και θα αυξηθεί στα €0,067 σεντ το 2018.
Το νομοσχέδιο είναι πραγματικά πρωτοποριακό και συνδυάζει χρήση τελευταίας τεχνολογίας με τις μοντέρνες τάσεις με απώτερο σκοπό την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης στους δρόμους. Αυτό με τη σειρά του θα μειώσει τον χρόνο για μετακινήσεις που μεταφράζεται σε πιο παραγωγική χρήση του διαθέσιμου χρόνου και λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Κριτικοί του συστήματος συγκεντρώνονται στην παρακολούθηση των κινήσεων των πολιτών από τον κεντρικό υπολογιστή και στην δυνατότητα που θα έχει το κράτος να γνωρίζει όλες τις μετακινήσεις των πολιτών. Για αυτό το λόγο οι πληροφορίες στον υπολογιστή δεν θα φυλάγονται επ’ αόριστο. Θα διαγράφονται αυτόματα από τον υπολογιστή μόλις ο υπολογιστής μεταφράσει τις μετακινήσεις σε χρήμα. Έτσι το μόνο που θα φυλάγεται στον υπολογιστή θα είναι οι διάφορες χρεώσεις.
Η χρήση αυτού του συστήματος από τους Ολλανδούς θα πρέπει να μας προβληματίσει για να πάρουμε και εμείς τις ανάλογες αποφάσεις. Το σύστημα που χρησιμοποιούμε σίγουρα χρειάζεται εκσυγχρονισμό. Οι δασμοί που χρεώνονται στα οχήματα, στη βάση μόνο του κυβισμού τους, είναι σίγουρα αναχρονιστικοί. Πρέπει να βρεθεί κάποιο νέο σύστημα που να λαμβάνει υπόψη τους ρύπους στην ατμόσφαιρα. Με αυτό τον τρόπο θα μειωθούν οι τιμές των καινούργιων, πιο φιλικών προς το περιβάλλον οχημάτων και με πιο λίγη κατανάλωση καυσίμων. Επίσης θα δοθούν κίνητρα στους πολίτες να αγοράσουν καινούργια αυτοκίνητα και ταυτόχρονα ώθηση στην αγορά αυτοκινήτων που περνά μια πάρα πολύ δύσκολη περίοδο. Επίσης ο εκμοντερνισμός του στόλου αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στην Κύπρο θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε πολλούς τομείς. Εκτός από τις θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την εξοικονόμηση ενέργειας, θα έχουμε και αναβάθμιση της ασφάλειας των μεταφορών από τα καινούργια οχήματα σε σχέση με τα πολλά παλαιάς τεχνολογίας, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν σήμερα.
Δυστυχώς είμαστε πολλά βήματά πιο πίσω από τους Ολλανδούς εταίρους μας σε αυτό τον τομέα. Ενώ εκείνοι με το πρωτοποριακό αυτό σύστημα έχουν τον διπλό στόχο να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και την κυκλοφοριακή συμφόρηση στους δρόμους, εμείς δεν αντιμετωπίζουμε κανένα από τα δύο αυτά προβλήματα. Για τον στόχο της μείωσης της κυκλοφοριακής συμφόρησης χρειαζόμαστε επιπρόσθετα μεγάλες επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών και αλλαγή νοοτροπίας. Ένα αξιόπιστο σύστημα δημόσιων μεταφορών καθώς και αντικίνητρα για καθημερινή χρήση του ιδιωτικού αυτοκινήτου.
Όσο αφορά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι κάτι που μπορούμε και πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα με αλλαγή του συστήματος φορολόγησης των οχημάτων. Απλά θα πρέπει να αλλάξει η βάση φορολόγησης από τον κυβισμό των οχημάτων στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Με τον εκσυγχρονισμό κερδίζεις το αύριο. Ας κάνουμε λοιπόν πράξη τις περιβαλλοντικές μας ευαισθησίες. Μέσα από έμπρακτη υλοποίηση πράσινων πολιτικών.
