του Θανάση Τσώκου
Συμπληρώνονται στις 15 Αυγούστου, πενήντα χρόνια από την υπογραφή της επίσημης πράξης με την οποία ανακηρύσσεται η Κύπρος σε ανεξάρτητο κράτος. Στη συνέχεια έγινε η ορκωμοσία των Ελλήνων και Τούρκων βουλευτών, καθώς και των υπουργών της νέας κυβέρνησης. Μια μέρα μετά, στις 16 Αυγούστου 1960, καταπλέουν στο λιμάνι της Αμμοχώστου τα αρματαγωγά του Πολεμικού Ναυτικού, «Λήμνος» και «Αλιάκμων», τα οποίο μεταφέρουν τους 950 αξιωματικούς και οπλίτες της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου – ΕΛΔΥΚ στο νησί. Είναι χαρακτηριστική η φωτογραφία εποχής που απεικονίζει τον βρακοφόρο γέροντα να υποδέχεται γονυπετής τους Έλληνες στρατιώτες.
Είχε προηγηθεί στις 31 Ιουλίου 1960, ειδική τελετή στην αεροπορική βάση της Ελευσίνας στην παρουσία του Βασιλιά Παύλου και του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, για την παράδοση της ελληνικής σημαίας στον πρώτο Διοικητή της ΕΛΔΥΚ συνταγματάρχη Δημήτριο Αρμούζη (Αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων αμέσως μετά την μεταπολίτευση). Στα πλαίσια της εκδήλωσης αυτής, ο Κ. Καραμανλής, απηύθυνε λόγο στους αξιωματικούς και οπλίτες της δύναμης ο οποίος κατέληγε : «Στενοί συμμαχικοί δεσμοί θα συνδέσουν την Κυπριακή Δημοκρατία με την Ελλάδα και την Τουρκία. Το τριμερές στρατηγείο έχει ως σκοπό να προστατεύσει την ασφάλεια και την ανεξαρτησία της νεαρής Δημοκρατίας. Εσείς, θα είστε οι φορείς του ενδιαφέροντος της Ελλάδας, για την πραγμάτωση του σκοπού αυτού. Είμαι βέβαιος, ότι θα φανείτε αντάξιοι της αποστολής σας, θα σταθείτε στο ύψος των ευθυνών σας και θα αναδειχθείτε άξιοι της εμπιστοσύνης, με την οποία σας τιμά ο ελληνικός λαός, της αγάπης των Κυπρίων και της φιλίας των συμμάχων». Βέβαια το τριμερές στρατηγείο, δεν προστάτευσε ποτέ ούτε την ασφάλεια, αλλά ούτε και την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η δε φιλία των συμμάχων αποδείχθηκε άπιαστο όνειρο.
Η ΕΛΔΥΚ εγκαταστάθηκε στην περιοχή Γερολάκκου, δυτικά της Λευκωσίας στο δρόμο Λευκωσίας-Μύρτου. Στις 11 Μαΐου 1964, εκτελούνται εν ψυχρώ από Τούρκους εξτρεμιστές, ο Ταγματάρχης Δ. Πούλος και ο Λοχαγός Β. Καποτάς μαζί με τον αστυνομικό Κ. Παντελίδη στην Αμμόχωστο.
Τον Ιούλιο του 1974, τα παλικάρια της ΕΛΔΥΚ έδωσαν στην Κύπρο την άνιση μάχη με τους Τούρκους εισβολείς. Προδομένα και αυτά από την πατρίδα. Η ΕΛΔΥΚ, το 1974, έγραψε χρυσές σελίδες στην ιστορία μας. Σαράντα τέσσερις αξιωματικοί και οπλίτες της δύναμης, έπεσαν μαχόμενοι, τρεις αιχμαλωτίστηκαν και εξήντα τρεις αγνοούνταν.
Τις απογευματινές ώρες της 19ης Ιουλίου 1974 και ενώ ο τουρκικός στόλος ξεκινούσε για την Κερύνεια, το αρματαγωγό «Λέσβος», παρελάμβανε εγκληματικά, ύστερα από διαταγή του ΑΕΔ, τους οπλίτες της 72 Γ’ ΕΣΣΟ που υπηρετούσε στο νησί με στόχο τον επαναπατρισμό τους. Το αρματαγωγό «Λέσβος» με την εκδήλωση της εισβολής, βρισκόταν 50 ν.μ. από την Κύπρο. Τότε, με διαταγή του ΑΕΔ η δύναμη αυτή αποβιβάστηκε στην Πάφο, ενώ το «Λέσβος» έβαλε κατά των Τουρκικών δυνάμεων.
Η δύναμη αυτή έφθασε από την Πάφο στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, το πρωί της 21ης Ιουλίου 1974. Οι άνδρες παρέλαβαν οπλισμό και εντάχθηκαν στις οργανικές Μονάδες στις οποίες ανήκαν πριν από την αναχώρηση τους.
Το πρωί της 20ης Ιουλίου στις 5:40 π.μ., πέντε αεροσκάφη τύπου Ντακότα και ένα C 130 έριξαν Τούρκους αλεξιπτωτιστές Δυτικά του χωριού Κιόνελι. Αμέσως μετά, ακολουθεί ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ με δύο βόμβες 750 λιβρών. Ο βομβαρδισμός, θα συνεχιστεί και στις 8:30 π.μ. από δύο αεροπλάνα τα οποία πολυβόλησαν το στρατόπεδο και έριξαν ρουκέτες.
Στις 22 Ιουλίου, μετά την υπογραφή της υποτιθέμενης εκεχειρίας, οι Τούρκοι προχωρούν προς τις θέσεις της ΕΛΔΥΚ απειλητικά σε απόσταση λίγων μέτρων. Γίνονται αντιληπτοί από τον Λοχαγό Σπύρο Αρώνη του 6ου Λόχου ο οποίος φώναξε στους στρατιώτες του: «Βαράτε τους. Θα μας φάνε όλους».
Από αφηγήσεις μαχητών της ΕΛΔΥΚ, καταδεικνύεται και ο σκοτεινός ρόλος των Άγγλων ειρηνευτών στις μάχες της δύναμης με τους Τούρκους. Υπάρχουν σοβαρότατες μαρτυρίες, για το γεγονός ότι οι Άγγλοι κατέγραφαν τις θέσεις της δύναμης με ελικόπτερο και ενημέρωναν τους Τούρκους αξιωματικούς. Καθώς και για το ότι Άγγλοι πιλότοι, πιλοτάριζαν αεροπλάνα με τουρκικά διακριτικά τα οποία εξορμούσαν από την βάση ακρωτηρίου. Μαρτυρίες οι οποίες θα πρέπει να διερευνηθούν από την επιτροπή για τον φάκελο της Κύπρου.
Οι ένδοξες μάχες της ΕΛΔΥΚ τελείωσαν στις 16 Αυγούστου 1974. Χωρίς βοήθεια και ενισχύσεις, μετά από μια σφοδρότατη επίθεση του συνόλου των τουρκικών δυνάμεων, εκδίδεται στις 13:45 διαταγή για οπισθοχώρηση. Οι αξιωματικοί και οπλίτες της ΕΛΔΥΚ έπραξαν στο ακέραιο το καθήκον τους, εδώ στην εσχατιά του Ελληνισμού. Κανείς από αυτούς δεν γύρισε στην πατρίδα όπως ήλθε. Με την επιστροφή τους στην Ελλάδα, εισέπραξαν από την πολιτεία αδιαφορία, περιφρόνηση, εγκατάλειψη. Βρήκαν τις πόρτες κλειστές. Λες και στην Κύπρο δεν έγινε ποτέ πόλεμος. Επιβλήθηκε από κάποιους ο νόμος της σιωπής, η ιστορική αμνησία. Αρκετοί από αυτούς, υποφέρουν ακόμη. Τα βράδια βλέπουν εφιάλτες και δεν περνά μέρα που να μην βρεθούν νοερά στην Κύπρο. Δίπλα στους συναγωνιστές τους που χάθηκαν άδικα. Οι μαχητές της ΕΛΔΥΚ, «Φάνηκαν αντάξιοι της αποστολής τους και στάθηκαν στο ύψος των ευθυνών τους», η πολιτεία όμως όχι. Η μεταπολιτευτική κυβέρνηση τους άφησε από τις 24 Ιουλίου 1974 μέχρι τις 16 Αυγούστου 1974 αβοήθητους και εγκαταλειμμένους, ενώ αυτοί «περίμεναν τα ελληνικά αεροπλάνα να φθάσουν στο νησί». Οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν αδιαφόρησαν για αυτούς. Το μήνυμα που σήμερα εμείς τους στέλνουμε από την δοκιμαζόμενη Κύπρο, είναι ότι υποκλινόμαστε στην αρετή και την θυσία τους.
